Turks Kruit [ 1 ]

vanavond naar de film: Fetih 1453

In de negentiende eeuw was het Ottomaanse Rijk de oude zieke man van Europa, maar op het moment lijken de rollen omgedraaid. Terwijl buurland Griekenland financieel door de knieën is gegaan en kreunend door Europa overeind moet worden gehouden, bloeit de Turkse economie. Turkije is trots. En zoals het in de geschiedenis meestal gaat: wanneer een land trots is, wordt de glorierijkste episode uit het verleden erbij gehaald om de eigen superioriteit te vieren. Turkije doet dat op dit moment met Fetih 1453, een film over het beleg van Constantinopel door de Ottomaanse legers van sultan Mehmet II.

Fetih
Mehmet II had tegenover de stadspoort van Constantinopel zijn reuzekanon opgesteld en sloeg daarmee de beslissende bressen in de muur

In de nationalistische negentiende eeuw waren er volop opdrachten voor historieschilders om de nationale trots aan te spreken met heroïsche taferelen uit de vaderlandse geschiedenis. Hoe imposanter de doeken waren, hoe groter de heldendaden, dat was het idee. Een van de grootste schilderijen van ons land is de Slag bij Waterloo van Jan Willem Pieneman uit 1824. Het meet 5,76 x 8,36 meter en is vooral aan eerbetoon aan de gewonde prins van Oranje (de latere koning Willem II). We hadden Napoleon maar mooi op ons eigen grondgebied verslagen, was tot in de jaren dertig van de negentiende eeuw de gedachte. In werkelijkheid was er van de trotse Republiek uit de Gouden Eeuw weinig meer over. Dat Nederland nog bestond, lag aan de genade van de grootmachten die een bufferstaatje wensten tussen Engeland, Frankrijk en de Duitse Bond.

Geroi ShipkiIn de twintigste eeuw kwam het filmepos voor de historieschilderkunst in de plaats. Een mooi voorbeeld van een nationalistisch heldenepos is de film Geroi Shipki. Deze sovjetfilm uit 1954 moest het Bulgaarse volk eraan herinneren dat ze dankzij de Russen bevrijd waren van de Ottomaanse overheersing. Het is een pompeus drama vol heldenretoriek dat de Bulgaren kort na de Tweede Wereldoorlog leerde dat ze juist eeuwige dankbaarheid verschuldigd waren aan de Sovjet Unie. Bulgarije was niet door de Russen bezet, maar door de Russen bevrijd.

Fetih 1453 gaat dus over het het beleg en de val van Constantinopel. De bijna 1700 jaar oude stad is sinds de Oudheid al een van de meest strategische punten ter wereld, gelegen op de plaats waar twee continenten samenkomen, een belangrijke brug tussen Oost en West. Toen Constantinopel in 1453 eindelijk door de Ottomanen veroverd werd, was het ruim duizend jaar de hoofdstad geweest van het Oost-Romeinse en later het Byzantijnse Rijk. Constantinopel vormde het hart van een beschaving die tijdens de donkere Middeleeuwen superieur was aan de Europese beschaving.

Met de verovering in 1453 ging een wereld onder en ontstond een nieuwe grootmacht. Het Ottomaanse Rijk zou de Balkan annexeren en islamiseren en zich tot 1689 maximaal uitbreiden tot aan de poorten van Wenen. Daarna begon het verval en na 1850 ging het ineens snel. In 1877 viel Constantinopel bijna in Russische handen. De Westerse grootmachten die per se de Russische vloot uit de Middellandse Zee wilden houden, staken er tijdens het Congres van Berlijn in 1878 een stokje voor. Daarom heet Constantinopel tot op de dag van vandaag Istanbul. Met ruim dertien miljoen inwoners is het de grootste stad van Europa.

Fetih 1453 trailer

Fetih 1453 schijnt een onvervalste nationalistische film te zijn, maar toch wil ik graag gaan kijken. Op het forum moviemeter.nl schreef iemand :

“Die goede film over de Ottomanen zal dus vermoedelijk niet uit Hollywood komen. Daarom snap ik eigenlijk niet zo goed waarom de Turkse cineasten achter deze film met overdreven nationalistische rotzooi komen en niet geprobeerd hebben om een mooi verhaal te maken over dat tijdperk. Met dit misplaatste nationalisme hebben ze zichzelf in de vingers gesneden en zullen niet-Turkse kijkers voornamelijk met een zekere irritatie ernaar kijken.”

We zullen zien.

Het beleg en de val van Constantinopel in 1453 [ nl.wikipedia.org ]