broeders in oorlog

100 jaar geleden: de Eerste Balkanoorlog (oktober 1912 – mei 1913)

Balkan 1830Dit jaar is het honderd jaar geleden dat de Ottomanen definitief van de Balkan verjaagd werden. Al sinds het begin van de achttiende eeuw was de Ottomaanse heerschappij over Zuid-Oost Europa ernstig verzwakt. In de negentiende eeuw begon de bevrijding van de onderdrukte orthodoxe christenen van het Ottomaanse juk en ontstonden er christelijke vorstendommen. In 1815 werd het Vorstendom Servië onafhankelijk. In 1829 volgde Griekenland (op Macedonië en Thraciëna). In 1859 vormden Walachije en Moldaviësamen het vorstendom (Klein)Roemeniëen tenslotte kreeg Bulgarije in 1878 zelfbestuur binnen het Ottomaanse Rijk.

De Bulgaren hadden daarbij veel te danken aan hun grote Slavische broeders. Het Russische Rijk wilde zijn invloedssfeer uitbreiden richting Constantinopel. Deze stad had grote strategische betekenis. Engeland keek met argusogen toe. Tijdens het Congres van Berlijn in 1878 wist Bismarck de grootmachten tevreden te stellen, behalve Rusland. Dat moest een deel van zijn veroveringen weer opgeven. Constantinopel bleef zo, tot tevredenheid van Engeland en Frankrijk, buiten de Russische invloedssfeer.

De Ottomanen hadden op de Balkan enorme verliezen geleden maar rond 1900 hielden ze nog altijd een deel van de Balkan bezet. De laatste fase van de christelijke herovering van de Balkan begon in 1908 met de annexatie van Bosnië-Herzegovina door Oostenrijk-Hongarije. De gemoederen liepen hierbij hoog op omdat ook Serviëaanspraak maakte op dit gebied. Daarbij kreeg het steun van zijn grote Slavische broer (Rusland). De Europese grootmachten dreigden tijdens de Bosnische crisis (1908-1909) een oorlog in getrokken te worden. Maar aan deze dreiging kwam een eind toen Rusland in 1909 de steun aan Serviëstaakte. Serviëmoest de annexatie van Bosniëen Herzegovina door Oostenrijk-Hongarije accepteren. Maar er lag nu wel een tijdbom te tikken…

Balkan
De laatste fase van het Ottomaanse bezetting van de Balkan (Macedoniëen Thracië) vóór 1912

Op 8 oktober 1912 verklaarde Montenegro de oorlog aan het Ottomaanse Rijk. Inzet was het gebied dat de Ottomanen op de Balkan nog bezet hielden: Macedonië en Thracië. Dit gebied strekte zich uit van de Ionische Zee langs de Egeïsche Zee tot aan de Zwarte Zee. Macedoniëbesloeg delen van het huidige Albanië, Griekenland, Servië, Bulgarije en FYROM. Kort na de oorlogsverklaring van Montenegro voegden de andere orthodox christelijke landen op de Balkan zich erbij. Maar Montenegro, Servië, Bulgarije en Griekenland bleken eerder rivalen dan bondgenoten in de strijd om Macedonië.

Tussen de Grieken en Bulgaren ontstond een wedloop om de felbegeerde stad Thessaloniki. Op 26 oktober 1912 werd Thessaloniki door de Grieken bevrijd. Het scheelde een haar of deze belangrijke Macedonische havenstad was vanuit Sofia door de Bulgaren bevrijd. De Grieken hadden nu de hoofdprijs. In het Oosten hadden de Bulgaren meer succes. West-Thracië werd ingenomen waardoor Bulgarije een ruime toegang kreeg tot de Egeïsche Zee.

Balkan
de verdeling van Macedoniëna de Eerste Balkanoorlog tussen Servië, Griekenland en Bulgarije

Dit was tegen het zere been van de westerse grootmachten die de Slavische broertjes van Rusland liever als binnenlanden zagen. Nu Bulgarije via de Egeïsche Zee toegang had gekregen tot de Middellandse Zee, werd de Mare Nostrum van Engeland, Frankrijk en Italië nog steeds bedreigd door Russische aanwezigheid. Op 30 mei 1913 werd de Eerste Balkanoorlog afgesloten met het Verdrag van Londen. Albanië werd in dat verdrag als nieuwe staat erkend en Servië, Montenegro en Griekenland moesten hun troepen uit dat land terugtrekken. Macedonië bleef een betwist gebied en het Verdrag van Londen bleek daardoor erg instabiel. Een maand na ondertekening zou de Tweede Balkanoorlog uitbreken.

There were two Balkan Wars. The first one involved Bulgaria, Greece, Serbia, and Montenegro having their populations who were living under the rule of the Ottoman Empire attack the Ottomans. The first Balkan war ended with the Treaty of London. The treaty of London stated that Albania would be it’s own independent state and Greece, Serbia, and Montenegro would have to withdrawal their troops from the country.
 
Bron: xtimeline.com
Bulgarije
Bulgaarse postzegel uit 1913
de Tweede Balkanoorlog in juli 1913 zou voor Bulgarije een grote nederlaag worden

van Eerste Balkanoorlog tot Eerste Wereldoorlog
In 1912 en 1913 waren er twee Balkanoorlogen. Tenslotte brak na de moordaanslag op Franz-Ferdinand van Oostenrijk door een Servische nationalist op 28 juni 1914 in Sarajevo een Derde Balkanoorlog uit. Maar omdat deze zou uitmonden in de Grote Oorlog, is de Derde Balkanoorlog nooit in de geschiedenisboeken terecht gekomen. We kennen deze nu onder een andere naam: de Eerste Wereldoorlog.

Kruitvat [ W&V ] | Eerste en TweedeBalkanoorlog [ nl.milpedia.org ]