Op 1 september 1914 was het precies vier weken na de Duitse inval in België. Volgens het Plan Schlieffen moest Parijs binnen zes weken met een tangbeweging worden ingenomen zodat, net als 44 jaar eerder, Frankrijk zou capituleren. Daarna hoefde Duitsland nog maar op één front te vechten en kon het alles inzetten tegen Rusland. Eind augustus was een cruciale fase in de oorlog die nog geen maand oud was. Op 9 september was het Schlieffen Plan mislukt: de Franse legers en het Engelse expeditieleger hadden de Duitse legers aan de Marne teruggeslagen. De oorlog liep hopeloos vast in een loopgravenoorlog.
De Franse legers moesten zich eind augustus van het opperbevel terugtrekken en het Eerste en Tweede Duitse Leger trokken op naar Parijs. Hier keerden zich de kansen voor het in het nauw gedreven Frankrijk. Het strategisch inzicht en de slagvaardigheid van de Franse opperbevelhebber Joseph Joffre en zijn generaal Joseph Gallieni hield de Duitse opmars tegen. Anders dan zijn Duitse college Helmuth von Moltke zat Joffre vlak achter het front en waren de verbindingslijnen dus kort. Von Moltke liet helemaal vanuit België zijn generaal Alexander von Kluck naar eigen inzicht handelen. Deze besloot met zijn Eerste Leger niet volgens het Schlieffen Plan westwaarts om de Franse hoofdstad heen te trekken, maar af te buigen naar het Tweede Leger van Karl von Bülow omdat de Fransen anders beide Duitse legers uit elkaar dreigden te drijven.
Door deze voortijdige afbuiging naar het oosten zou het Schlieffen Plan definitief mislukken. Volgens veel militaire historici was het plan bij voorbaat al mislukt, omdat Von Moltke de rechtervleugel (met name het Eerste Leger) niet de sterkte had gegeven, die het oorspronkelijk in het aanvalsplan had. Er waren veel reservetroepen gedetacheerd om in België te vechten. Antwerpen moest bijvoorbeeld nog ingenomen worden.
Alfred von Schlieffen zou dit gevaar hebben voorzien en toen hij in 1906 stierf, zouden zijn laatste woorden zijn geweest: “Macht mir den rechten Flügel stark“. Toen het Duitse Eerste Leger naar het oosten afboog, stond de stelling er voor de Fransen plotseling gunstig voor. Joffre besloot tot een offensief aan de Marne. De Duitsers werden terugdrongen achter de Oise. Daar groeven ze zich in. Van het westelijk front kwam er “niets nieuws” meer.
meer nieuws van 1 september 1914
Lord Kitchener (1850-1916) ontmoet in Frankrijk de bevelhebber van het Engelse expeditieleger John French (1852-1925)
Duitsers bombarderen en nemen Soissons in
de naam Sint Petersburg wordt veranderd in Petrograd
