Athene aan de Isar [ 2 ]

op 12 juni bezochten we de Neue Pinakothek in München

In de eerste helft van de negentiende eeuw moest München het “Athene aan de Isar” zijn. In de Beierse hoofdstad verrezen kopieën van Griekse tempels zoals de Glyptothek en de Propyläen aan de Königsplatz en de Ruhmeshalle van de architect Leo von Klenze. Ook buiten München werden er in Beieren Griekse tempels gebouwd. Zo ontwierp Von Klenze het Walhalla, een soort Germaanse Acropolis aan de Donau bij Regensburg. Al deze gebouwen verhouden zich tot de klassieke Griekse bouwkunst als Paris en The Venetian (Las Vegas) tot Parijs en Venetië.

glyptothek
de glyptothek in München aan de Königsplatz van Leo von Klenze

De imitatie van de klassieke Griekse bouwkunst hoort enerzijds bij het neoclassicisme (ca. 1780-ca. 1830) maar sluit in de eerste helft van de negentiende eeuw ook aan bij het zogenaamde filhellinisme. Door de Franse Revolutie waren overal in Europa nationalistische bewegingen ontstaan en het filhellinisme kreeg voor velen daardoor een politieke lading. De liefde voor de oude Grieken ging gepaard met een verlangen om de Grieken te bevrijden van de Ottomaanse overheersing. De Griekse onafhankelijkheidsoorlog (1821-1832) werd door het filhellinisme toegejuicht. In 1832 werd Griekenland met het Verdrag van Constantinopel een onafhankelijke staat.

Toch bleven tijdens de Restauratie de grote mogendheden in Europa de dienst uitmaken. Omdat Griekenland vooral in de belangensfeer van Rusland en Engeland lag, kwamen tijdens het Congres van Londen Engeland, Rusland en Frankrijk bij elkaar om over de toekomst van de nieuwe Griekse natie te spreken. Voor Engeland zou het een gruwel zijn als Griekenland voor Rusland een bruggenhoofd in de Middellandse Zee zou worden. Dus moest deze nieuwe staat in Europa weerbaar zijn tegen de Russische invloed op de Balkan. In de geest van de Restauratie werd in 1832 besloten dat Griekenland een monarchie zou worden. Net zoals Nederland, België en Luxemburg die tijdens het Congres van Wenen tot één kunstmatig koninkrijk waren samengesmeed, was het koninkrijk Griekenland het product van de grote mogendheden.

Ludwig I
Ludwig I (1825-1848) als kunstverzamelaar (detail) door Wilhelm von Kaulbach (1854)

De troon werd aangeboden aan de zoon van Ludwig I van Beieren die zelf filhelleen was. Het Griekse volk had geen enkele inspraak bij dit besluit vanuit Londen. Als Otto I van Griekenland werd de Beierse prins de eerste koning van het moderne Griekenland. Zo kwam er in feite een kroon op het filhellenisme in Beieren dat koning Ludwig I al vanaf zijn aantreden bevorderd had. Hij was ook degene die in het tweede kwart van de negentiende eeuw van München een kunststad op Europees niveau maakte.

Zijn zoon was koning van Griekenland maar volgens een bepaling in het Verdrag van Londen mocht Griekenland nooit met Beieren een personele unie vormen. Om toch een band te scheppen met het verre Griekenland en zijn Beierse onderdanen, gaf hij kunstenaars de opdracht om Griekenland te portretteren net zoals grote mogendheden kunstenaars naar hun kolonies stuurden om overzeese gebieden voor de thuisblijvers vast te laten leggen. En dat mocht wel van de grote mogendheden. Zo ontstonden schilderijen als Empfang König Ottos von Griechenland in Athen (1839) van de historieschilder Peter von Hess. Voor Ludwig I paste dit beeld bij het Beierse nationalisme: ook al was een personele unie met Griekenland door de grote mogendheden verboden, de Beierse prins Otto was intussen wéll koning van Griekenland.

Peter von Hess
Peter von Hess 1839
Empfang König Ottos von Griechenland in Athen (250 x 415 cm)
Voor Ludwig I paste dit beeld bij het Beierse nationalisme: ook al was een personele unie tussen Griekenland en Beieren door de grote mogendheden verboden, de Beierse prins Otto was intussen wéll koning van Griekenland.

Niet alleen historieschilders kregen opdracht om naar Griekenland te vertrekken. In 1830-33 was de landschapsschilder Carl Rottmann voor Ludwig I al dwars door Italiëgereisd en had zijn landschapsstudies daarna vastgelegd in een cyclus van 28 landschappen (“Aussichten in das Vaterland der Künste”). De koning was blijkbaar zo tevreden over het resultaat dat hij Rottmann daarna ook naar Griekenland zond. In 1834-35 reisde Rottmann door Griekenland om studies te maken van uiteenlopende Griekse landschappen.

Carl Rottmann
Michaela in de Rottmannsaal

In München werkte hij deze uit in een reeks grote schilderijen. Deze zouden een plek krijgen in de nog te bouwen Neue Pinakothek. Tegenwoordig hangt de Griekenland-cyclus in de Rottmannsaal in de nieuwbouw van de Neue Pinakothek.

Carl Rottmann
Corinth mit Akrocorinth (1847) uit de Griekenlandcylus van Carl Rottmann

Athene aan de Isar [ 1 ] | ludwigthefirst.weebly.com