Categorie archief: tekeningen en prenten

De moord op de Hertog (1820)

gelezen in: De schele hertogin (2000) van Frederic Bastet :
De moord op de Duc de Berry op 23 februari 1820
Duc de Berry
La mort du Duc de Berry
Prent over de moordaanslag op hertog Karel Ferdinand van Berry. De hertog werd op 13 februari 1820 neergestoken bij de opera in Parijs door Louis Pierre Louvel. Hij stierf de volgende dag. De prent is gedrukt met zes houtsneden en ingekleurd met rood, geel en blauw. Op de prent is geen uitgever vermeld. Deze prent is uitgegeven door P.J. Brepols in Turnhout of door één van zijn opvolgers.
Op 13 februari 1820 werd Karel aangevallen, toen hij het operagebouw aan de rue de Richelieu in Parijs verliet samen met zijn vrouw. Hij werd neergestoken door Louis Pierre Louvel en stierf de volgende dag. Zeven maanden na zijn dood beviel Caroline van een zoon (l’enfant du miracle) die de titel hertog van Bordeaux kreeg, maar beter bekend is als Henri d’Artois, graaf van Chambord. Koning Lodewijk XVIII liet na de moord op zijn neef het operagebouw afbreken.
 
Bron: nl.wikipedia.org
Duc de Berry
La mort du Duc de Berry

Karel Ferdinand van Berry [ nl.wikipedia.org ]

born to be brave

de brave kunst van Moritz von Schwind (1804-1871)

Von SchwindIn juli 2010 maakte ik voor het eerst kennis met het werk van de Oostenrijkse illustrator en schilder Moritz von Schwind. In het kasteel Hohenschwangau, niet te verwarren met Schloss Neuschwannstein, zagen we fresco’s naar ontwerpen van Von Schwind. Een maand later kocht ik een dikke oeuvrecatalogus uit 1906. Waarschijnlijk het eerste en laatste volledige overzicht van zijn werk, want daarna raakte Von Schwind in de vergetelheid. Zijn geromantiseerde taferelen verdragen zich niet goed met de moderniteit en vinden waarschijnlijk alleen nog waardering bij liefhebbers van Victoriaanse koektrommelplaatjes.

Schwind
Der Handschuh der Heiligen Elisabeth (1856)

Er zijn zeker nog wel meer redenen om het werk van Moritz von Schwind te waarderen. In de eerste plaats zijn vakmanschap. In de tweede plaats zijn ijver. En in de derde plaats zijn braafheid. Want ook dat laatste is een kwaliteit. Von Schwind werd in 1804 in Wenen geboren. Zijn ouders hebben tweemaal een vernederende vrede met Napoleon meegemaakt, de Vrede van Pressburg in 1805 en de Vrede van Schönbrunn in 1809. Moritz was nog te klein om zich dat later te herinneren.

Maar het Congres van Wenen (1814-1815) waarbij de rollen omgedraaid werden, zal hij als elfjarig jongetje bewust hebben meegemaakt. Deze gebeurtenis bepaalde het politieke en artistieke klimaat in Europa tot 1848 en werkte ook daarna nog een poosje door. Wenen was het centrum van de Restauratie en gold als oerconservatief. Het grootste deel van zijn leven (Von Schwind overleed in 1871) werd bepaald door de conservatieve geest van de Restauratie. Hij was “born to be brave“.

Als brave ambachtsman volgde hij het Renaissancistische schoonheidsideaal waarbij Rafael het summum is. Alles is ten dienste gesteld aan de onderlinge harmonie. Compositie, vorm en kleur zijn helder. Er is geen picturaal vuurwerk. De verf is getemd door de tekening en zit keurig binnen de lijntjes. Dat is goed te zien in een detail van Sabina von Steinbach uit 1844. Von Schwind omhelst, net als zijn tijdgenoot Peter von Cornelius (1783-1867) en de Nazarener de reactionaire kunst.

Schwind
detail van Sabina von Steinbach (1844)

Moritz von Schwind [ de.wikipedia.org ]

geschiedenis uit 1896

gekocht: Geschiedenis des Vaderlands (1896) van W.A.Elberts
met illustraties van Charles Rochussen e.a.

Geschiedenis des Vaderlands 1896Bij zoekboek in Arnhem kocht ik vandaag een puntgaaf exemplaar van Geschiedenis des Vaderlands. Je zou beslist niet zeggen dat je een boek van 122 jaar oud in de hand houdt. Volgers van mijn blog weten dat ik oude geschiedenisboeken verzamel vanwege mijn belangstelling voor historiografie. Het boek van W.A.Elberts uit 1896 kocht ik vooral vanwege de illustraties uit de negentiende eeuw. Die werden gemaakt door verschillende kunstenaars waaronder Charles Rochussen. De gravures weerspiegelen de objectiverende geschiedschrijving zoals deze in de negentiende eeuw in zwang was: “wie es eigentlich gewesen ist”. Geschichte Friedrichs des Großen dat tussen 1839 en 1842 door Adolph Menzel werd geïllustreerd, is daar een goed voorbeeld van. Dit boek uit 1896 staat in deze traditie. Helemaal achterin het boek vinden we een noviteit: een foto van de 15-jarige prinses Wilhelmina afgedrukt in halftoonraster.

De twee onderstaande illustraties uit het boek zijn gravures naar bekende schilderijen.

Waterloo
gravure van De slag bij Waterloo
in Geschiedenis des Vaderlands (1896)
Waterloo
Jan Willem Pieneman 1824
De slag bij Waterloo, 18 juni 1815
Olieverf op doek, 576 x 836 cm
Van Speijk
gravure van De zelfopoffering van Van Speijk
in Geschiedenis des Vaderlands (1896)
Van Speijk
J.J. Eeckhout en E.K.G. Wappers, 1831
De zelfopoffering van Van Speijk
Olieverf op doek, 355 x 525 cm (marinemuseum.nl)