Hedendaagse kunst blijft vaak gevangen in een gesloten circuit van kunststudenten, kunstenaars en degenen die in de kunstensector werkzaam zijn. Tentoonstellingsmakers staan even zo vaak voor de moeilijke opgave om de hedendaagse kunst onder de aandacht van een bre(e)d(er) publiek te brengen. Om de drempel te verlagen wordt de kunst soms letterlijk onder het volk gebracht en gaat ze de straat op. Als Mohammed niet naar de berg komt, komt de berg wel naar Mohammed. Maar wanneer je een beeld gewoon op straat plaatst, loopt het volk daar weer gemakkelijk aan voorbij. Het beeld zou eigenlijk pootjes moeten krijgen …

Anna Tilroe, de algemeen directeur van Sonsbeek 10 heeft ervoor gekozen om de beelden van Sonsbeek 10 in een processie door de stad te laten dragen, net zoals vroeger relieken, beelden van heiligen of (wonder)iconen één keer per (zoveel) jaar aan het gehele volk getoond werden. Een processie is van oorsprong een religieuze gebeurtenis waarin het volk via een heilig voorwerp met de hemel verbonden wordt. Deze plechtstatigheid wordt door Sonsbeek 10 ook gezocht. Uitdrukkelijk mocht het geen carnavalsoptocht worden waarin de religieuze processie heden ten dage is ontaard. wéll moest het een publiekstrekker worden met tromgeroffel en passende muziek.

Als deelnemer aan een processie beleef je eigenlijk een omgekeerde processie: in plaats van dat je de beelden aan je voorbij ziet trekken, zie je het publiek aan je voorbijgaan. De processie-ervaring heeft zo twee kanten, die van de omstanders en die van de meelopers, en toch maakt al het volk deel uit van deze ene ervaring. Omdat ik geen gemakkelijk mens ben en graag nadenk over alles wat vanzelfsprekend lijkt, kon en wilde ik enkele bespiegelingen over kunst en religie niet van mij afhouden. Het meelopen zelf was voor mij eigenlijk niet zo gewoon. Precies twee weken geleden liep ik nog mee in een heel andere processie bij de Byzantijnse kapel in Nijmegen, waar een Russische parochie diensten viert. Deze processie-ervaring van ‘het samen-dragen’ ken ik goed en deze is heel specifiek verbonden met het christelijk geloof. Maar wat is eigenlijk het doel van de grandeur-processie? Het onder de aandacht brengen van Sonsbeek 10 onder nietsvermoedend koopvolk en de opgetrommelde media? Ongetwijfeld ook.

Maar dit doel, aandacht vragen, zegt nog niets over de inhoud van de beelden. ‘Grandeur’ is het thema en bindmiddel van Sonsbeek 10 Maar wat wordt daar precies mee bedoeld?

Deze ‘volstrekt eigen wijzen’ waaieren zover uiteen, dat het weer overal en nergens over lijkt te gaan. Zoveel individualisme moet bij elkaar gehouden worden. In de hedendaagse kunst gebeurt dat steeds vaker met de mantra van community art. Wanneer we in het ik-tijdperk weer elkaar zoeken, vinden we vaak vormen uit het verleden die een relgieuze oorsprong hebben. De grandeur-processie was voor mij zo’n vorm uit het verleden, losgewrikt uit de bedding van het christelijk geloof. Door de kakafonie van ‘volstrekt eigen wijzen’, hoorde ik voornamelijk één boodschap: “aandacht voor kunst a.u.b!” Daar is niets mis mee natuurlijk, maar een processie is in wezen veel rijker aan betekenis. Ik heb geen heimwee naar het rijke roomse leven, maar ik verlang wel naar een gedeeld geloof dat een samenleving bezield verband geeft.

Nadat we plechtig door de nauwe en snikhete straten waren geschreden, mondde de processie tenslotte uit op het kerkplein. Door al het volk dat zich op de markt verzameld had, was de Eusebiustoren voor mijn gevoel nog imposanter geworden. Als afsluiting stond een meezinger met Eric Mesie gepland op muziek van Guus Tangelder en een nogal bloedeloze tekst van Hanz Mirck. Maar het publiek gaf zich niet over. Pas toen Mesie , schijnbaar met tegenzin de Toontje Lager-klassieker ‘Stiekem met je gedanst’ nog moest zingen, kwam er bij sommigen nog wat los. Nostalgie werkt blijkbaar krachtiger dan goedbedoeld maar geforceerd gemeenschapsgevoel.

Song Grandeur

Ik zoek de kleur, grandeur
ik zoek een lied dat iedereen zingt

wie samen durft te zingen
merkt dat het verder draagt
wie samen durft te zingen
voelt hoe de wereld om je ademhaalt

tekst : Hans Mirck