existentiële benauwdheid

gisterenavond gezien op Canvas: Repulsion (1965) van Roman Polanski

Voor de psychologische klassieker Repulsion geldt hetzelfde als voor Persona (1966) van Bergman: je moet er tegen opgewassen zijn. Net als de foto’s van Frits Weeda tonen ze de achterkant van de jaren zestig. Bepaald geen vrijheid blijheid, maar droge en beklemmende registraties van eenzame personen. repulsionNiet om vrolijk van te worden. In veel films van Bergman en deze vroege film van Polanski wordt het bestaan van de deurknop, de wastafel en het gebraden konijn even reëel als het bestaan van de hoofdpersoon. Alles wordt uiteindelijk wat het is, niets meer en niets minder, naakt en onbedekt als in de brandende zon. Er is geen schaduw meer om je in terug te trekken. Vluchten kan niet meer.

Deze existentiële benauwdheid moet je twee uur lang uit kunnen houden. Het is mij net gelukt. Dankzij de aristocratische schoonheid van Catherine Deneuve. En dankzij de prettige momenten met straatbeelden uit 1965 waarbij de camera Deneuve volgt, begeleid met jazzklanken. Ik maak dan onmiddellijk de associatie met ascenseur pour l’échafaud (1958) met Jeanne Moreau onlosmakelijk verbonden met de soundtrack van jazzlegende Miles Davis. Op dit soort tijdsbeelden ben ik helemaal verliefd. Was het nog maar steeds 1965 en kon dat maar zo blijven. De auto’s, zware brilmonturen, proto-flowerpower typen en zwartwit wereld die kleur krijgt door de jazz. Dit is voor mij de andere kant van Repulsion, een icoon van nostalgie. De langzame aftakeling van de protagonist die in haar eigen bestaan gevangen zit, neem ik dan voor lief. En ook met een flinke korrel zout, want in dit existentialistische genre wordt het natuurlijk ook gekoesterd.

repulsion
Catherine Deneuve als de eenzame
en teruggetrokken Carol.
repulsionPolanski laat geluid en vooral ook de afwezigheid daarvan een cruciale rol spelen in het leven van Carol en dus in “Repulsion“. Stilte en afzondering domineren niet alleen Carol’s leven maar ook haar schaduwrijke appartement, de schulp waarin zij zich dieper en dieper terugtrekt. Dat wat normaal gesproken triviaal en onopvallend is klinkt in de verwrongen wereld van Carol als ongewenste indringer. De fel snerpende deurbel, het onregelmatig maar onophoudelijk druppen van de lekkende kraan, de wekker die onverstoorbaar door blijft tikken, het doordringende gedreun van de kerkklokken van het klooster (!) aan de overkant van de straat; ze fungeren niet alleen als alarmbel die Carol zo nu en dan ruw wakker schudt uit haar bijna comateuze apathie maar ook als startsein voor zeer gewelddadige en angstaanjagende seksueel getinte hallucinaties.
 
Bron: phantasmagoria.nl

Repulsion [imdb.com]