Ik moet toegeven dat ik gespannen was vlak voordat ik naar Person to person ging kijken, de allerlaatste aflevering van Mad Men. Al acht jaar ben ik fan van deze AMC tv-serie en heb alle DVD-boxen. Maar na acht jaar en zeven seizoenen is de koek nu echt op. “Hoe loopt het af met Don Draper?” is waarschijnlijk dé vraag die Mad Men fans hebben voordat ze naar Person to person gaan kijken.
Het zorgvuldig gereconstrueerde tijdsbeeld van de periode 1960-1970 vormt de buitenkant van Mad Men. Voor iedereen die zoals ik (1963) in deze periode geboren is, is het kijken van Mad Men ook het opsnuiven van nestgeur. De interieurs, de kleding, de kapsels, alles klopt tot in de kleinste details.
De binnenkant van Mad Men gaat over de strijd om het bestaan in de keiharde omgeving van Madison Avenue in New York. De meest gerenommeerde reclamebureau’s die de American Dream verkopen, zijn hier geconcentreerd. Dit is de natuurlijke biotoop van de snelle reclamejongens, de ad men. Alleen de zeer succesvollen kunnen hier overleven.
Als je net als Schopenhauer de wereld opvat als wil én voorstelling, dan is de voorstelling de beeldvorming (new, hot, cool) en de wil het streven om succesvol te zijn. Dit betekent in de eerste plaats dat een reclamejongen niet de producten van zijn klanten verkoopt, maar dat hij zichzélf verkoopt. Don Draper is de ideale ad man. Hij is knap en door zijn biologische kapitaal heeft hij een natuurlijke voorsprong op alle anderen. Als hij in zijn Italiaanse pak ergens binnenkomt, straalt hij onmiddellijk succes uit. Zijn klanten willen dat hun producten net zo sexy zijn als Don Draper. Sex sells.
Maar het privéleven van Don Draper is één puinhoop. In Person to person zegt hij tegen Peggy Olsen: “Did everything fall apart without me? (…) I broke all my vows. I scandalized my child. I took another man’s name and made nothing of it.” In de generiek van Mad Men zien we al acht jaar “de vallende anonieme man”. Wie is hij? Alleen Don Draper of herkennen we ergens ook onszelf?
In Mad Men gaat het niet alleen over de reclamewereld, maar vooral over het spanningsveld tussen werk en privé. Het échte leven dus. Op ons werk moeten we een rol spelen, maar thuis zouden we mogen zijn wie we zijn. Maar zo eenvoudig is het meestal niet. Er is een spanning tussen wie we zijn en wie we in het maatschappelijke leven willen (of moeten) zijn, maar het is nooit zo afgebakend dat we iemand anders worden wanneer we de huisdeur achter ons dichttrekken en de wereld ingaan. De rol die we moeten spelen in een maatschappij waar het vechtkapitalisme de dienst uitmaakt, dwingt ons tot het uitstralen van succes. Het is een imago waar we toe verplicht worden en die de ware identiteit per definitie bedekt.
De anonieme vallende man in de Mad Men generiek, is Don Draper of Amerika aan het begin van de jaren zeventig of een ieder die zich niet meer door zijn imago gedragen voelt en als het ware valt in zijn ware identiteit. Accepteren we onszelf dan nog of kunnen we alleen maar van onszelf houden als we succes uitstralen? In de kapitalistische maatschappij met zijn tweedeling in winners en loosers draait alles om die ene vraag.
Op Madison Avenue word je in ieder geval uitgekotst als je je zwakke plekken laat zien. Dat overkomt Don Draper aan het einde van het zesde seizoen. Moe van het krampachtig vasthouden aan de rol die hij moet spelen, besluit hij de beerput van zijn ware identiteit open te gooien. Dat doet hij midden in de arena. Tijdens een briefing met een grote klant en zijn partners biecht hij zijn afkomst op en zondigt tegen alle regels van de American Dream. Hij is letterlijk een hoerenjong. Iedereen is verbijsterd. Na deze sociale suïcide sturen zijn partners hem met verlof, wat er in de praktijk op neer komt dat hij zijn baan voorgoed kwijt is en dat er geen weg terug meer is.
Toch keert Don Draper terug naar zijn partners op Madison Avenue. Maar hij is nog steeds niet gelouterd. Integendeel. In het laatste seizoen zien we hem nog weer iets verder wegzinken in drank en vrouwen, waarmee hij zichzelf blijft verdoven. Zijn tweede huwelijk is intussen ook stukgelopen. Als er nog een katharsis komt, dan wordt dat helemaal uitgesteld tot de laatste episode van het laatste seizoen.
vindt Don Draper eindelijk zijn ware identiteit?
A new you.
uit: person to person
Person to person is een schitterende afsluiting van Mad Men. De titel duidt op een confrontatie tussen personen die tegelijkertijd een zelfconfrontatie is. De joodse invloed in Mad Men is onmiskenbaar. Matthew Weiner is de Emmanuel Levinas van de scenaristen. Voor mij is Don Draper een van de boeiendste personages die gecreëerd zijn en Mad Men behoort tot het beste wat ik op televisie gezien heb. Aan de buitenkant typisch Amerikaans, maar aan de binnenkant on-Amerikaans in zijn nuance en ambivalentie.
