Voor mij zijn de jaren veertig de gouden tijd van Hollywood. Scenario’s, cinematografie én filmmuziek komen gezamenlijk tot een hoogtepunt. Het is natuurlijk ook dé tijd van de film noir, o.a. The Maltese Falcon (1941) Double Indemnity (1944) en The Big Sleep (1946), maar ook van meesterwerken als Citizen Kane (1941), The Magnificent Ambersons (1942) en Casablanca (1942) die door filmkenners tot de beste films aller tijden worden gerekend. Ook de all-time comedy The Philadelphia Story (1940) of de ultieme kerstfilm It’s a Wonderful Life (1946) werden in deze gouden jaren gemaakt.
Casablanca dus. Het scenario is gebaseerd op het toneelstuk Everybody Comes to Rick’s van Murray Burnett en Joan Alison. Het werd geschreven aan het begin van de Tweede Wereldoorlog en de film werd opgenomen in 1941, dus nog vóór de Japanse aanval op Pearl Harbour. Nazi-Duitsland is op het toppunt van zijn macht en de Verenigde Staten zijn nog neutraal. Net als Vichy-Frankrijk dat na de wapenstilstand van juni 1940 zijn bestuur over de koloniën in Noord-Afrika mag behouden. Ook Casablanca valt onder de regering van maarschalk Pétain maar het is dan al duidelijk dat er met de nazi’s gecollaboreerd wordt. De dubbele moraal is een belangrijk thema in het verhaal.
Hoofdpersoon is Rick Blaine, een Amerikaan die na een avontuurlijk leven in Europa tijdens het interbellum na de Duitse bezetting van Parijs in Casablanca is neergestreken en daar een bar annex goktent runt. Hij is een cynische man geworden die zich geen illusies meer maakt en telkens benadrukt dat hij voor niemand zijn nek nog uitsteekt en alleen voor zichzelf vecht. Misschien is Sam de pianist zijn enige vriend. Puur uit eigenbelang is hij ook “bevriend” met de Franse politiechef kapitein Louis Renault. De twee blijken uit hetzelfde hout gesneden want ook voor Renault is zijn “vriendschap” met Rick volkomen uit eigenbelang. Rick zorgt ervoor dat de Fransman aan de roulettetafel kan winnen en kan in ruil daarvan op diens bescherming rekenen.
De relatie tussen Rick en Louis spiegelt de relatie tussen het neutrale Vichy-Frankrijk en de Verenigde Staten. Bestaat hun levensfilosofie nu uit 100% opportunisme of kennen ze toch nog principes? Dit zie ik zelf als de diepere, politieke laag in Casablanca. En natuurlijk is er ook nog die prachtige Ingrid Bergman waardoor Casablanca een lovestory wordt. Ze speelt de Noorse Ilsa Lund en haar hart wordt verscheurd tussen twee mannen: de Tsjecho-slowaakse verzetsman Victor Lazlo en Rick Blaine. De liefde die Ilsa en Lazlo en Ilsa en Rick voelen is wederzijds en oprecht. Maar door de barre omstandigheden (de oorlog) ontstaat er een hartverscheurende tragiek. Doordat het lot Ilsa en Rick in Casablanca weer bij elkaar brengt, ontdooit het hart van de cynische opportunist weer. Het verhaal culmineert in een paradox: kiest hij voor zichzelf én zijn grote liefde of offert hij zijn grote liefde op en laat hij haar gaan voor Lazlo? Het opofferen van zijn geliefde als liefdevolle daad.
Helemaal aan het einde van de film zit nog een fraaie symboliek. Rick en Louis blijken als vals spelende opportunisten tot elkaar veroordeeld. Louis wil Rick een glas wijn inschenken en opent een fles. Wanneer hij leest wat er op het etiket staat, gooit hij de fles onmiddellijk daarna in de prullenbak. De (Franse) wijn is (Vichy) water geworden door de collaboratie van Vichy-Frankrijk met nazi-Duitsland.
What is the significance of the Vichy Water scene in Casablanca?
By binning the entire bottle of water, he is symbolically severing his ties with the corrupt Vichy government and the entire Nazi regime, thus becoming a “patriot” himself. This is a complete turn from his character earlier in the film, where he clearly looks out for himself, regardless of whether that means helping the Nazis or the French interests.This turn in character is clearer in the scene afterwards, when he and Rick plan their future lives together – on the same side.
Bron: movies.stackexchange.com
