gezegend met slechte denkbeelden

vandaag 372 jaar geleden geboren:
Baruch de Spinoza, 24 november 1632
Ook bekend als Benedictus de Spinoza, Bento de Spinoza of Bento d’Espiñoza was een van de rationalisten van de vroege moderne filosofie samen met René Descartes en Gottfried Leibniz. Spinoza’s vader en grootvader waren Portugese joden, die in Portugal deden alsof zij christen waren om aan vervolging te ontkomen, maar die in feite joods bleven. Veel van dergelijke joden waren naar Nederland gevlucht vanwege het tolerante klimaat in dit land. In Nederland mochten zij hun joodse geloof in openheid belijden.
Benedictus de Spinoza
Spinoza op een postzegel bij de herdenking van zijn 300ste sterfjaar in 1977
In 1656 werd Spinoza uit de Amsterdamse sefardische gemeente verbannen vanwege ‘slechte denkbeelden en daden’. Welke gebeurtenissen de precieze aanleiding vormden tot zijn excommunicatie, is niet bekend. Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat hij de denkbeelden die in zijn latere geschriften worden verwoord, in de periode voor zijn excummunicatie al in het openbaar heeft verkondigd. Veel van Spinoza’s ideeën over God, engelen, en de menselijke ziel waren ketters in de ogen van de sefardiem. Spinoza meende bijvoorbeeld dat de ziel niet onsterfelijk is. Paradoxaal genoeg betekent zijn naam Baruch in het Hebreeuws: gezegend. In het Latijn vertaald is dat Benedictus, en dat is ook hoe Spinoza vaak genoemd wordt.
 
Spinoza’s filosofische stelsel wordt gekenmerkt door pantheïsme. Dit heeft hij uiteengezet in diverse werken, waaronder de Ethica, geschreven naar de vorm van De Elementen van de Griekse wiskundige Euclides. Met propositielogica probeert hij bijvoorbeeld aan te tonen dat God bestaat en dat hij een enkele substantie is.
 
Spinoza stond bekend als de grootste christen en de grootste atheïst. Volgens hem is het menselijk gedrag volledig bepaald, vrijheid bestaat uit het vermogen in te zien dat we bepaald zijn. Vrijheid is volgens hem niet het vermogen om nee te zeggen tegen wat er met ons gebeurt, maar het vermogen ja te zeggen en volledig te begrijpen waarom dingen op een bepaalde manier gebeuren.

werken
1660 – Korte verhandeling van God, de mensch en deszelvs welstand
1670 – Tractatus Theologico-Politicus
1677 – Tractatus Politicus
1677 – Ethica ordine geometrico demonstrata

The Spinoza Net