In 2015 reed Robert Kaplan met zijn auto van coast to coast. Net als John Steinbeck in 1960 (en Geert Mak in 2010) reisde hij van oost naar west, maar koos voor een iets zuidelijkere route. Hij begon in zijn woonplaats Stockbridge in Massachusetts en reed via New Jersey, Philadelphia, Harrisburg, Pittsburgh, Cincinnati, Indianapolis, Springfield, Des Moines, Omaha en Lincoln naar de honderdste meridiaan in Nebraska. Vervolgens ging hij verder door Wyoming, Utah, Nevada en Californië naar het eindpunt San Diego.
Steinbeck (en Mak) hielden een soort inspectietocht. Hoe lagen de Verenigde Staten er in 1960 (en 2010) bij? Kaplan wilde in 2015 vooral kijken naar de geografie van Amerika, de natuurlijke infrastructuur en de geschiedenis van de kolonisatie. Het was zeker niet zijn bedoeling om van De verovering van de Rockies een patriottisch epos te maken zoals How the West was won. Wat in 1962 nog kon, kan nu allang niet meer. Daarvoor heeft zich in de VS een te pijnlijk bewustzijn ontwikkeld rond de nationale geschiedenis met het slavernijverleden en het vrijwel uitroeien van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika.
En toch blijft er naast schaamte over dit verleden ook nog steeds ruimte voor nationale trots. Sterker nog, Kaplan betoogt dat het Amerikaanse exceptionalisme de drijvende kracht is achter de leidende rol die zijn land na 1917 in de wereld is gaan spelen. De verovering van het immense gebied tussen twee oceanen in, dat volgens Kaplan tegelijkertijd een unie, een land en een continent is, blijft naast de misdadige ook zijn heroïsche kant behouden.
Op zijn reis door vijftien staten nam hij drie “heilige boeken” mee van Amerikaanse historici over de MidWest: The Great Plains uit 1931 van Walter Prescott Webb uit 1931, The Year of Decission – 1846 van Bernard DeVoto uit 1942 en Beyond the Hundredth Meridian van Wallace Stegner uit 1953. Deze drie boeken benaderen de geschiedenis van het Midden-Westen en het Westen vanuit de geografie. Of concreter gezegd: vanuit het landschap. Kaplan stelt dat wanneer je iets van een land wilt weten en van zijn (al dan niet expansieve) militaire macht, dat je dan moet beginnen bij een analyse van de geografie.
Zo laat hij zien dat de Amerikaanse expansie naar het Westen die begon na de Louisana Purchase in 1803 en in 1846 echt op gang kwam, de buitenland politiek van de Verenigde Staten in de twintigste eeuw ingrijpend beïnvloed heeft.
In de eerste helft van de negentiende eeuw begon de American frontier op te schuiven naar het Westen. De frontier en de natuurlijke grens van de Appalachen vielen rond 1800 ongeveer nog samen maar de Ohiovallei, die door Franse kolonisten al enigszins verkend was, begon nu vol te stromen met kolonisten. De Ohio werd de belangrijkste Oost-Westverbinding.
In het tweede kwart van de negentiende eeuw was de frontier al opgeschoven tot aan de Mississippi. Saint Louis werd voor ontelbare kolonisten het beginpunt van hun avontuurlijke en gevaarlijke tocht langs en over de Missourri naar het Westen. De Noordwestelijke staten waren nog niet gesticht en de terra incognita was verdeeld in drie reusachtige gebieden: de Missouri, Iowa en Oregon territoria.
Door het spoorwegennet dat zich kort na het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog razendsnel ontwikkelde, werden de noordwestelijke territoria ontsloten en kon je na 1870 een treinreis maken van de Atlantische Oceaan naar de Pacific. Het wilde Westen was nu ontsloten en in 1893 stelde de historicus Frederick Jackson Turner vast dat de frontier, die zo’n belangrijke motor was geweest achter de Amerikaanse cultuur, nu niet meer bestond.
Maar daarmee viel de motor nog niet stil, integendeel. Vijfentwintig jaar later waren de VS na het einde van de Eerste Wereldoorlog het voormalige moederland Engeland als machtigste land in de wereld voorbijgestreefd. Nu de VS na actieve deelname aan de oorlog in Europa uit het isolationisme gekropen was, werd volgens Kaplan de hele wereld de frontier van de VS. De buitenlandpolitiek van de VS met zijn legerbases en militaire interventies wereldwijd, kortom de Amerikaanse geopolitiek is te begrijpen vanuit de expansie naar het Westen uit de negentiende eeuw.
