De documentaire Manufactured Landscapes van fotograaf Edward Burtynsky begint met een minutenlange tracking shot langs een bijna eindeloze productielijn in een Chinese fabriek. Met deze eenvoudige ene shot wordt een krachtig statement geplaatst tegenover het globalisme en het consumentisme in het bijzonder.
Daarna volgen we de fotograaf in China en Bangladesh langs schroothopen, scheepswerven, mijnen en industriële landschappen. Burtynsky heeft een missie en zijn werk kun je als een aanklacht beschouwen tegen de uitmergeling van onze planeet. Evenals de Nederlandse fotograaf Frits Weeda die in de jaren zestig met zijn foto’s de achterkant van de optimistische wederopbouw liet zien, zo laat Burtynsky de achterkant van onze huidige welvaart zien. Hij reist niet voor niets vaak naar China omdat dit land inmiddels de fabriek van de wereld is geworden. En waar geproduceerd wordt, zijn ook de dramatische gevolgen te zien van industrialisering. Zeker in een land als China waar de milieuwetgeving nog mijlenver achterligt op die in West-Europa. Maar ook al zijn wij milieubewuste Europeanen, als consument dragen we natuurlijk allemaal bij aan de vervuiling van het Chinese landschap.
Burtynsky’s foto’s zouden van een adembenemende maar verontrustende schoonheid zijn. Ik begrijp wat ermee bedoeld wordt, maar ik ben het daar niet mee eens. Als de relatie tussen schoonheid en goedheid verbroken is, kan er voor mij geen echte schoonheid zijn. Ernst Jünger schrijft in van zijn oorlogsdagboeken hoe hij geniet van de schitterende reflecties van een bombardement in zijn wijnglas. De gruwelijkheid van deze gebeurtenis wordt willens en wetens getransformeerd in een esthetische piekervaring. Zo kun je in de uitgemergelde, kaalgeschoren en vergiftigde landschappen ook prachtige kleuren en vormen zien. Maar in feite kijk je door deze ‘lijkfotografie’ naar het verminkte lichaam van moeder aarde. Om daar echt van te kunnen genieten, moet je pervers willen zijn. Niettemin blijft Burtynsky’s werk een krachtige aanklacht tegen onze consumptiemaatschappij.
Manufactured Landscapes (documentaire) | Edward Burtynsky [ masters-of-fine-art-photography.com ]
