in Berlijn op 15 oktober 1840
In 1840 was de fotografie een jaar oud. Maar het zou nog decennia duren voordat er mensenmenigten gefotografeerd konden worden. Dus bleef het vastleggen van belangrijke openbare gebeurtenissen traditioneel de taak van de schilder. Bij staatsopdrachten moest de visie van de staat gerepresenteerd worden. Het officiële beeld dat de schilder moest creëren, was daarom bij voorbaat al staatspropaganda. Zeker in Pruisen tijdens de Restauratie toen er strenge censuur was ingesteld. Met de nieuwe koning Friedrich Wilhelm IV zou de censuur wel iets versoepeld worden, maar écht liberaal werd het beleid nog niet. Het beeld dat we hieronder zien, is daarom een staatsvisie.
schilderij van Paul Krüger
Franz Krüger was een van de officiële staatsschilders van Pruisen en produceerde gepolijste taferelen. Deze waren zeer bevredigend voor de negentiende eeuwse drang naar objectiviteit, maar in artistiek opzicht tonen ze nauwelijks expressie. Ook de Pruisische schilder Anton van Werner was zo’n objectiviteitsrakker. Hij is verantwoordelijk voor het officiële beeld van de proclamatie van het Duitse Keizerrijk in 1871.
v.l.n.r. Cornelius, Alexander von Humboldt, Tieck, Schelling, Rauch en de gebroeders Grimm
Nederland had een week eerder een nieuw staatshoofd gekregen: op 7 oktober 1840 werd koning Willem II in de Nieuwe Kerk in Amsterdam ingehuldigd. Het inhuldigingsfeest vol pracht en praal moest vooral voor de Russische delegatie verhullen dat Amsterdam in 1840 in werkelijkheid een verpauperde stad was. Het schilderij van de inhuldiging toont daar natuurlijk niets van. In tegenstelling tot de openbare inhuldiging in Berlijn, blijft Willem II veilig binnen, waar de armoede op straat niet zichtbaar is.
In de jaren veertig begon de fotografie de portretschilderkunst langzaam te verdringen. Van de meeste beroemdheden geboren aan het einde van de achttiende eeuw zijn er op latere leeftijd daguerreotypes gemaakt. Zo ook van Friedrich Wilhelm IV (1795-1861) in 1847. Willem II (1792-1849) heeft blijkbaar nooit voor de camera geposeerd. Hij stierf in 1849 en in Nederland was de fotografie toen nog niet echt doorgedrongen. Zijn weduwe Anna Palowna liet zich na zijn dood wel fotograferen.
