handen uit de mouwen

vanavond op Nederland 2 bij Tegenlicht: Made in Germany

BildNa elke vernietigende klap komen de Duitsers er met elkaar in vijftien jaar weer bovenop. Het gebeurde na de Eerste Wereldoorlog in de dertiger jaren met het Wirtschaftswunder van Hitler en opnieuw na de Tweede Wereldoorlog met het Wirtschaftswunder van Adenauer in de vijftiger jaren. En nu is er dan Wirtschaftswunder 3.0. Twintig jaar na een miljardenverslindende Duitse eenwording en vier jaar na de kredietcrisis blijkt Duitsland weer de sterkste economie van Europa. Hebben we eigenlijk wel te maken met een wonder of is het gewoon een wetmatigheid? Zolang het protestantse arbeidsethos en de Gründlichkeit in de Duitse Volksgeist verankerd liggen, blijven de Duitsers een verbazingwekkend herstellend vermogen houden.

Het is nog maar tien jaar geleden dat Duitsland als de zieke man van Europa door het leven ging. De Duitse hereniging had een zware wissel getrokken op de economische groei en stabiliteit van het land. Maar de Duitsers zijn altijd in hun eigen kracht blijven geloven. Dit is volgens socioloog Ulrich Beck voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de overtuiging dat kwaliteit, kleinschaligheid en toewijding aan het werk dat je doet, zo diep geworteld is in de Duitse samenleving. De oorsprong moet worden gezocht in het protestantisme die het fundament heeft gelegd voor het moderne Duitsland.
 
Bron: tegenlicht.vpro.nl
Arbeidsethos in Duitsland

In de serie Civilization liet Niall Ferguson zien hoe de Duitse socioloog Max Weber aan het begin van de vorige eeuw op zoek was naar het geheim van het kapitalisme. In de Verenigde Staten ontdekte hij dat het protestantse arbeidsethos de drijvende kracht achter het kapitalisme is.

Whereas other religions associated holiness with the renunciation of worldly things – monks in cloisters, hermits in caves – the Protestant sects saw industry and thrift as expressions of a new kind of hard-working godliness. The capitalist „calling„ was, in other words, religious in origin.
 
Bron: Niall Ferguson in Civilization (chapter 6: Work)

Max WeberIn zijn beroemde boek Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus beschrijft Max Weber deze ontdekking. De Reformatie begon in de zestiende eeuw niet voor niets in Duitsland. Het protestantisme verving de traditionele christelijke ascese met werk. Een beroep was een roeping om God te dienen. Hard werken en spaarzaamheid hoorden daarbij. Het Westen werd aan het werk gezet en het verdiende kapitaal werd geïnvesteerd in nog meer werk.

Das Entscheidende aber war: daß der im religiösen Sinn methodisch lebende Mensch par excellence eben doch allein der Mönch war und blieb, daß also die Askese, je intensiver sie den einzelnen erfaßte, desto mehr ihn aus dem Alltagsleben herausdrängte, weil eben in der Ueberbietung der innerweltlichen Sittlichkeit das spezifisch heilige Leben lag.
 
Bron: Die religiösen Grundlagen der innerweltlichen Askese (Max Weber)

Made in Germany [ tegenlicht.vpro.nl ]
Askese und kapitalistischer Geist [ zeno.org ]