onverminderd actueel

Friedrich Nietzsche over zijn tijd
in over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven (1874)

Nietzsche 1875Veertig jaar vóór het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog schreef Friedrich Nietzsche (1844-1900) de profetische woorden: “Es ist gewiß die Stunde einer großen Gefahr: die Menschen scheinen nahe daran, zu entdecken, daß der Egoismus der einzelnen, der Gruppen oder der Massen zu allen Zeiten der Hebel der geschichtlichen Bewegungen war; zugleich aber ist man durch diese Entdeckung keineswegs beunruhigt, sondern man dekretiert: der Egoismus soll unser Gott sein.”

Deze woorden zijn 140 jaar later onverminderd actueel, zeker na de kredietcrisis van oktober 2008. Nietzsche spreekt niet alleen tegen de Gordon “greed-is-good” Gekko’s van zijn tijd, maar ook tegen filosofen en historici, die het egoïsme als de motor achter het wereldgebeuren zagen. De domineeszoon uit Röcken wijst op de Tegenstander in het christelijk geloof. De vorst der duisternis die de mensheid door zijn hartstochten (hebzucht, ijdelheid, enz.) in zijn web ingesponnen heeft, is heer over de geschiedenis.

Christelijk gesproken is de duivel regent van de wereld en heer en meester over succes en vooruitgang: hij is de werkelijke macht achter alle historische machten en zo zal het ook altijd blijven.

Friedrich Nietzsche: over nut en nadeel
van geschiedenis voor het leven

Christelijk gesproken is de duivel regent van de wereld en heer en meester over succes en vooruitgang: hij is de werkelijke macht achter alle historische machten en zo zal het ook altijd blijven – al mag dat dan pijnlijk in de oren klinken van onze tijd die gewoon is het succes en de historische macht te verafgoden. Onze tijd is immers bedreven in het verlenen van nieuwe namen aan oude dingen, ze heeft zelfs de duivel herdoopt. Zeker, de mensheid staat aan de vooravond van een groot onheil: de ontdekking dat door alle tijden heen het egoïsme van individu, groep en massa de hefboom is geweest van elke verandering in de geschiedenis. Toch verontrust dit haar absoluut niet, haar gebod luidt zelfs: eert Uw God het Egoïsme. Willens en wetens gebruiken de apostelen van deze nieuwe godsdienst het egoïsme als fundament voor hun geschiedenis. Het moet alleen wél een slim egoïsme zijn, zo één dat zichzelf beperkingen op wil leggen om des te langer stand te kunnen houden, zo één dat de geschiedenis alleen bestudeert om te weten wat dom egoïsme is.
 
Bron: Nietzsche: over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven