Tot de Tweede Wereldoorlog gold de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) als de Urkatastrophe in de Duitse geschiedenis. Het Duitse grondgebied werd het oorlogstoneel waar de Europese grootmachten Habsburg, Frankrijk en Zweden hun belangen uitvochten. Aanvankelijk ging het om religieuze verschillen. Hoe langer de oorlog duurde hoe duidelijker het werd dat er een pure machtsstrijd aan de gang was. Habsburg, Frankrijk en Zweden vochten om de hegemonie in Europa. Staande legers bestonden in de eerste helft van de zeventiende eeuw nog niet. De strijd werd door huurlingen uitgevochten. In de praktijk waren dit bandieten die plunderend en brandschattend door het land trokken. De meeste slachtoffers vielen dan ook onder de boeren die zich niet konden weren. Grote delen van Duitsland vielen terug in wetteloosheid.
Exemplarisch voor de gruwelen van de Dertigjarige Oorlog is de verwoesting van Maagdenburg in 1631. Tussen vijfentwintig en dertigduizend bewoners werden genadeloos afgeslacht. Sindsdien spreekt men in de volksmond over magdeburgisieren. In totaal stierven in Duitsland vier miljoen mensen. Procentueel zijn dat meer slachtoffers onder de Duitse bevolking dan tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog, die de Dertigjarige Oorlog tegenwoordig in de schaduw hebben gesteld. Sommige historici beschouwen de beide wereldoorlogen als een tweede Dertigjarige Oorlog (1914-1945). Sinds 14 november 1940 is coventrieren voor magdeburgisieren in de plaats gekomen. Alle grote Duitse steden hebben in de jaren 1943-1945 dat lot ondergaan.
Historici onderscheiden vier fasen in de Dertigjarige Oorlog:
Boheemse-Paltische fase (1618-1625)
Deense fase (1625-1629)
Zweedse fase (1630-1635)
Franse fase (1635-1648)
