Afrekenen met duistere Verlichting

Andreas Kinneging wint de Socrates wisselbeker
met zijn boek Geografie van Goed en Kwaad

Tijdens de Nacht van de Filosofie, afgelopen zaterdag op zondag, werd de Socrates Wisselbeker uitgereikt. Op de shortlist stonden vijf boeken. De prijs ging naar Andreas Kinneging met Geografie van Goed en Kwaad. In tegenstelling tot de heersende opvatting om alles wat los en vast zit door de strot van de Verlichting heen te jagen, vindt Kinneging juist dat we genoeg hebben uit te braken wat we, vooral sinds de jaren zestig, met zijn allen aan verlichtingsideëen en morele waarden naar binnen hebben gewerkt.

Andreas Kinneging trekt in zijn boek Geografie van goed en kwaad ten strijde tegen de Verlichting. Die beschouwt hij als het begin van het einde van de beschaving. Kinneging is hoogleraar rechtsfilosofie in Leiden, essayist voor het Nederlandse dagblad Trouw en voorzitter van de Edmund Burke Stichting, een conservatieve denktank in Nederland.
 
Geografie van goed en kwaad, Andreas KinnegingDe titel van het boek bevat al het programma en duidt er de pretentie van aan. Geografie van goed en kwaad wil een landkaart aanbieden, een leidraad voor goed en kwaad, zowel individueel als sociaal-politiek. Een landkaart is geen fantasie, geen subjectief verhaal. Ze geeft een objectief beeld van een gebied, zodat je echt je weg kunt vinden.
 
Kinneging wil een objectief beeld van goed en kwaad geven. Hij denkt, met Plato en Nicolai Hartmann, dat er een echt weten over moraal en politiek mogelijk is. Morele en politieke waarden hebben een eigen objectiviteit. Waarden zijn een deel van de werkelijkheid – vergelijkbaar met Karl Poppers „derde wereld„. Ze vormen een eigen ideëel werkelijkheidsdomein waaraan de concrete vormgeving van het individuele en sociale leven min of meer beantwoordt.
 
Het weten over die waardewereld is niet te vinden in de huidige humane wetenschappen, die berusten op het waanidee dat het menselijke op een analoge wijze als de natuurdingen kan worden begrepen. Het ware weten over de mens moet niet meer worden uitgevonden, je vindt het bij de grote denkers van de Westerse traditie zoals Plato, Aristoteles, Augustinus, Thomas van Aquino, Charles de Montesquieu en Alexis de Tocqueville.
 
Bron: tertio.be
Het spannendste moment van de Nacht is altijd de uitreiking van de Socrates Wisselbeker. Alle vijf de genomineerden zitten in de Concertzaal in afwachting van wat komen gaat. De jury houdt geeft tot op het laatste moment niets weg. Alle boeken worden geprezen. Maar alle vijf hebben ook bepaalde minpunten. Dan klinkt het eindelijk: „Als Socrates vandaag geleefd had… zou hij de prijs uitreiken aan* Andreas Kinneging.“
 
Andreas KinnegingWie had dat gedacht? Nooit eerder ging de prijs naar iemand die zo nadrukkelijk het standpunt verdedigt dat wij – om de waarheid over „goed en kwaad„ te vinden – in de leer moeten bij de klassieken, bij de Grieken, bij de Romeinen en bij de joods-christelijke traditie, omdat wij in onze tijd het spoor hopeloos bijster zijn.
 
De jury laat met deze keuze in ieder geval zien in staat te zijn om zich ook over de eigen politieke en/of filosofische voorkeuren heen te kunnen zetten. Ook conservatieven blijken de Socrates Wisselbeker te kunnen winnen.
 
De enigszins verraste Kinneging wordt op het podium gehaald en geïnterviewd door Annette van der Elst. Waarom hij denkt dat de mens geneigd is tot het kwaad, wil ze weten. „Dat is de protestantse formulering“, antwoordt Kinneging. „Bent u protestants, misschien?“
 
Bron: trouw.nl