John Adams (1735-1826) behoort samen met Benjamin Franklin (1706-1790), Alexander Hamilton (1755/7-1804), John Jay (1745-1829), Thomas Jefferson (1743-1826), James Madison (1751-1836) en George Washington (1731-1799) tot de Founding Fathers van de Verenigde Staten. Voor de Amerikaan is hij dus een van de vaders des vaderlands.

Benjamin Franklin (1705-1790) was de oudste van hen en was te oud om in 1789 president te worden. George Washington werd uiteindelijk de eerste president, John Adams de tweede, Thomas Jefferson de derde en James Madison de vierde president. Bovendien werd Adams‘ zoon John Quincy Adams in 1825 de zesde president van de Verenigde Staten en zijn vader maakte dat net nog mee. Zo zijn de founding fathers niet alleen de stichters maar droegen ze met elkaar in de eerste decennia ook bij aan het bestuur van de jonge Amerikaanse natie.

De HBO tv-serie John Adams miniserie (2008) is opgezet als een groots patriottisch drama in de geest van Band of Brothers. Tom Hanks en Gary Goetzman zijn niet toevallig de producers van beide projecten. Voor de Europese kijker zal John Adams te Amerikaans zijn. De heroïsche filmmuziek zet vanaf de openingsgeneriek de toon. Deze serie is een epos waarin burgerlijke waarden als vaderlandsliefde, rechtvaardigheid en onafhankelijkheidszin bovenin het vaandel staan. John Adams is niet alleen het verhaal van een van de founding fathers en de derde president van Amerika, maar ook het verhaal van een jonge natie die zich ontworstelt aan het bestuur van het moederland.

Ik ben vooral ook benieuwd hoe in de derde episode het verblijf van John Adams in Nederland wordt afgeschilderd. Tijdens de Amerikaanse vrijheidsoorlog (1775-1783) maakte hij tweemaal een reis naar het vasteland van Europa waar hij in Parijs verbleef (in 1777 en 1779) maar ook Amsterdam (1780-1782) als de eerste Amerikaanse ambassadeur in Nederland. Zijn missie was om in Frankrijk en Nederland politieke en financiële steun te krijgen voor de Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd. Aanvankelijk zag hij de Republiek der Verenigde Nederlanden als een lichtend voorbeeld, maar toen de Hollanders hun sympathie voor de Amerikaanse zaak niet onmiddellijk wilden aanvullen met financiële steun, verloor hij zijn sympathie. Hij zag bij de Hollanders een “benepenheid” die voortkwam uit “de preoccupatie met stuivers en centen die het hele volk doordesemt”. Maar uiteindelijk wist hij in juni 1782 toch bij Amsterdamse kooplieden en bankiers een lening te regelen van vijf miljoen gulden.

John Adams ging in de zomer van 1780 naar Amsterdam om in de Republiek der Verenigde Nederlanden politieke en financiële steun te vinden voor de Amerikaanse opstand tegen de Engelsen. Zijn zonen John Quincy (13) en Charles (10) vergezelden hem. Hij woonde enige tijd op de Keizersgracht 529. Aanvankelijk kreeg Adams weinig voet aan de grond in Holland, en in elk geval durfden de bankiers geen lening aan zonder sanctie van de Staten-Generaal. Wel stonden zij sympathiek tegenover het streven, terwijl de stadhouder Engelsgezind was.
 
Toen het tij leek te keren ten gunste van de opstandelingen, was de Republiek bereid om na Frankrijk als tweede staat diplomatieke banden aan te gaan met de Verenigde Staten. Zo werd Adams op 19 april 1782 geaccrediteerd als gezant van de VS. In juni lukte het hem om een lening te krijgen van Amsterdamse kooplieden en bankiers met een waarde van vijf miljoen gulden, destijds een aanzienlijk bedrag. (Er is een syndicaat gevormd tussen de Staphorsten, de Willinks en De la Lande & Fijnje om een lening voor de Verenigde Staten te organiseren.) Het was de eerste buitenlandse lening aan de VS. In oktober 1782 ondertekende Adams namens de VS een vriendschaps- en handelsverdrag tussen zijn land en de Republiek.
 
Bron: nl.wikipedia.org

Het John Adams Institute is de Amerikaanse evenknie van het Duitse Goethe-Institut en bevordert de culturele uitwisseling tussen Nederland en de Verenigde Staten.

John Adams – episodes
1.Join or Die 1770-1774
2.Independence 1774-1776
3.Don’t Tread on Me 1777-1781
4.Reunion 1781-1789
5.Unite or Die 1788-1797
6.Unnecessary War 1798-1802
7.Peacefield1803-1826

John Adams in Amsterdam [ geheugenvannederland.nl ] | John Adams [ nl.wikipedia.org ]

2014 en 2015 hebben een grote dichtheid aan herdenkingen. In de eerste plaats zijn er allerlei herdenkingen rond de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Daarnaast worden het Congres van Wenen (1814-1815) en de Slag bij Waterloo (1815) herdacht. Naast deze internationale herdenkingen zijn er ook herdenkingen met een nationaal karakter. In Nederland herdenken we dat ons land 200 jaar geleden een Koninkrijk werd, een gevolg van het Congres van Wenen. De Amerikanen herdenken volgende week het einde van de Civil War (1861-1865). En Denemarken herdacht vorig jaar de Deens-Duitse Oorlog van 1864 waarin het land afstand moesten doen van Sleeswijk-Holstein. Over deze oorlog is de duurste Deense televisieserie uit de geschiedenis gemaakt, die eenvoudig 1864 heet.

Het gaat goed met de Deense film en 1864 is niet alleen gemaakt voor eigen publiek. Het is ook een exportproduct. De nadruk van de film ligt niet teveel op de historische feiten, maar op de tragedie. 1864 zou geen nationale geschiedenisles zijn, maar universeel menselijk drama. Nu ben ik buiten Denemarken waarschijnlijk een van de weinigen die juist wél in de Deens-Duitse Oorlog van 1864, om precies te zijn de Tweede Duits-Deense Oorlog, geïnteresseerd is. Voordat ik naar de 8-delige tv-serie (die vandaag op 3 DVD’s door de bus viel) ga kijken, ga ik mij eerst historisch oriënteren.

De oorlog van 1864 tussen Denemarken enerzijds en de Duitse Bond (Pruisen en Oostenrijk) anderzijds, was een vervolg op de Eerste Duits-Deense Oorlog (1848-1851). In het revolutiejaar 1848 verklaarde een groep etnisch Duitsers in zich onafhankelijk van Denemarken. Ze werden daarin gesteund door Pruisen die de Sleeswijk-Holsteinse kwestie lieten escaleren. Deze escalatie was een gevolg van het nationalisme dat na 1815 in Europa soms hoog oplaaide. Maar pas in 1914 zou het nationalisme in een totale oorlog uitmonden waarbij alle grootmachten betrokken waren.

In 1852 werd de Eerste Duits-Deense Oorlog beëindigd met het Verdrag van Londen. Maar dit verdrag legde, zoals wel vaker met verdragen gebeurt, een tijdbom. De grootmachten wilden niet dat Pruisen te groot en machtig zou worden, en daarom was het Verdrag van Londen in het voordeel van Denemarken en in het nadeel van de Duitse Bond: de Deense troonopvolging in Sleeswijk-Holstein werd erkend, alle delen van het land moesten gelijkwaardig behandeld worden, Sleeswijk mocht niet tot het Deense koninkrijk worden ingelijfd en Holstein bleef lid van de Duitse Bond. In feite veranderde er niet zo veel. Het was een kwestie van tijd dat het conflict opnieuw tot uitbarsting zou komen. Twaalf jaar later was het zover en brak opnieuw oorlog uit tussen Denemarken en de Duitse Bond.

De oorzaak van Tweede Duits-Deense Oorlog was de schending van het Verdrag van Londen door Denemarken. Tegen de afspraken in wilden Deense nationalisten het hertogdom Sleeswijk verenigen met het Koninkrijk Denemarken. Dit leidde tot grote verontwaardiging binnen de Duitse Bond. Bismarck maakte gebruik van de publieke opinie en adviseerde de Pruisische koning om Denemarken de oorlog te verklaren. De Denen konden ditmaal niet rekenen op Britse steun, omdat ze zich niet aan het Verdrag van Londen hadden gehouden.

De Tweede Duits-Deense Oorlog werd een afgang voor Denemarken. De Vrede van Wenen (1864) die een einde maakte aan het conflict, bepaalde dat de twee hertogdommen het gezamenlijke bezit zouden worden van Pruisen en Oostenrijk. Al gauw zou dit leiden tot spanningen binnen de Duitse Bond. Twee jaar later zou het tijdens de Slag bij Königgfratz (1866) tot een krachtmeting komen tussen Pruisen en Oostenrijk.

Achteraf was de oorlog van 1864, met name voor Bismarck, de generale repetitie voor de oorlogen in 1866 en 1870 waarin Pruisen respectievelijk de grootmachten Oostenrijk en Frankrijk zou verslaan. De Tweede Duits-Deense Oorlog vormde het startschot voor de Pruisische opmars in Europa. De gevreesde confrontatie tussen Pruisen (als aanvoerder van het Duitse Keizerrijk) met de grootmachten, Rusland, Engeland zou in 1914 volgen. De deelname aan de Eerste Wereldoorlog van de opkomende grootmacht Amerika in 1917 zou Duitsland tenslotte fataal worden.

Der Zweite Schleswigsche Krieg 1864
Meer dan 3.500 boeken en publicaties zijn er al over de Tweede Deens-Duitse Oorlog geschreven. Ter gelegenheid van de 150-jarige herdenking van deze oorlog komt daar nu dit boekje van Inge Adriansen en Jens Ole Christensen bij. Het is via internet als PDF in drie talen (Deens, Duits en Engels) te downloaden.

Der Deutsch-Dänische Krieg 1864 [ preussenweb.de ] | Düppeler Schanzen