Maandelijks archief: januari 2016

fight or flight

vanmorgen gezien op NPO2 bij De Nieuwe Wereld:
Colet van der Ven in gesprek met Marilynne Robinson

Het antwoord van Marilynne Robinson op de vraag wat er nu zo moeilijk is aan het christendom: het christendom! Ze legt uit wat ze daarmee bedoelt: “liefde voor de vijand.” Dat druist helemaal in tegen de menselijke natuur en maakt het juist zo moeilijk om Christus te volgen naar het Kruis. Zeker in onze tijd met zijn angstaanjagende terrorisme.

Marilynne Robinson
Marilynne Robinson in De Nieuwe Wereld

Biologen zien de mens als een dier dat bij bedreiging de Fight or flight response vertoont: vechten of vluchten. Voor Marilynne Robinson is de mens geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Dat betekent o.a. dat de mens, anders dan het dier, zijn instinct kan overstijgen met (zelf)reflectie. Het doel van terroristen is om regeringsleiders te verleiden tot angstpolitiek. Een oorlogsverklaring, zoals die van Bush of Hollande, is precies wat terroristen willen. Het is beter om eerst na te denken. Maar kan een regeringsleider zich dat überhaupt veroorloven wanneer het volk huilt en naar genoegdoening verlangt?

Voor Marilynne Robinson is de mens geschapen naar God’s beeld en gelijkenis. Dat betekent dat de mens, anders dan het dier, zijn instincten kan overstijgen met (zelf)reflectie.

Robinson heeft grote bewondering voor Obama en deelt zijn zorg over Europa, dat volgens hem lang niet genoeg doet voor zijn eigen veiligheid. Als de VS dat wél doen, krijgen ze vooral vanuit Europa de kritiek dat ze optreden als arrogante grootmacht of “de politie van de wereld”. Maar Amerikanen trekken zich over het algemeen weinig van die kritiek aan. Het gebrek aan daadkracht in Europa grenst voor hen aan lafheid. Fight or flight?

Marilynne Robinson is pessimistisch over beschavingen. Ze hebben altijd geweld uitgeoefend en zijn daardoor uitvergrotingen van de instinctieve menselijke natuur. Het gaat altijd weer over het vergroten van macht en de angst om deze macht te verliezen. Het christelijk geloof zet alles op z’n kop omdat de angst verruild wordt met de liefde voor de vijand. Maar welk mens is daartoe in staat? Zonder Gods hulp is het onmogelijk.

Marilynne Robinson (1943) is een van Amerika’s meest vooraanstaande schrijvers. Haar debuut Een huishouden was in 1981 meteen een groot succes en haar tweede roman Gilead werd onderscheiden met de Pulitzerprijs en de National Book Critics Circle Award. Gilead vormt samen met Thuis en Lila een belangrijke trilogie in de Amerikaanse literatuur. Robinson is met haar literatuur en essays zeer invloedrijk. Haar beroemdste fan is president Obama; hij citeert Robinson in zijn toespraken en prijst haar om haar werk. Robinson is een christelijke schrijver in de Amerikaanse traditie: religie, normen en waarden zoals vergiffenis en compassie spelen een grote rol in haar boeken. Christendom noemt ze tegennatuurlijk: ‘van je vijanden houden is niet echt makkelijk’. Colet van der Ven spreekt met de gelauwerde en geprezen Robinson over Obama, die zij de beste president sinds Jefferson noemt, het gevaar van angstpolitiek en het belang van verbeelding.
 
Bron: eo.nl

Marilynne Robinson en Obama in gesprek [ nybooks.com ]
A conversation with Marilynne Robinson [ thenation.com ]

spiegel van de Amerikaanse ziel

begonnen aan het laatste seizoen van Mad Men

Mad MenGisteren kreeg ik de DVDbox van het laatste seizoen van Mad Men. De 14 episodes spelen zich af in 1969 en 1970. De serie werkt als een tijdmachine. Het tijdsbeeld is tot in de kleinste details gereconstrueerd. Eet iemand voor de televisie een zak chips, dan kloppen niet alleen het interieur en de kleding, maar dan is het ook echt een oud toestel waarop het beeld aan de rand soms iets scheeftrekt en dan zitten de chips ook echt in een verpakking uit de jaren zestig. Dat alleen al maakt Mad Men zo leuk om naar te kijken.

Don Draper is de vleesgeworden American Dream: hij heeft succes omdat hij succes uitstraalt. Hij weet hoe dat moet, want het is zijn vak.

Mad Men beperkt zich niet tot het aftasten van de oppervlakte van de sixties, maar duikt ook de diepte in. De reclamejongen, en Don Draper in het bijzonder, blijkt een krachtige metafoor van de Verenigde Staten. Het decennium begon vol zelfvertrouwen en optimisme met een charismatische jonge president en eindigde met de moord op Martin Luther King en Bobby Kennedy en de Vietnamoorlog. Aan het einde van het decennium kwam er toch nog een opkikker voor de Amerikanen: ze wonnen de space race van de Russen en brachten de eerste mens op de maan. Don Draper is de vleesgeworden American Dream: hij heeft succes omdat hij succes uitstraalt. Hij weet hoe dat moet, want het is zijn vak. In 1969 vertoont de Amerikaanse Dream barsten en is Draper door zijn partners op non-actief gesteld.

When we first met Don Draper in season 1, it was March 1960, perhaps the high-water mark of the American Dream after World War II and nearly a decade of Eisenhower prosperity, with the youthful optimism of Kennedy’s Camelot on the horizon. The center was holding. There was order. Life made sense (at least for upper middle-class white men). The story of Don Draper – and to a lesser extent Roger Sterling and the other men at the ad agency – has been the breakdown in society during one of the country’s most turbulent decades: racial strife, feminism, Vietnam, political assassinations, etc.
 
Bron: ew.com

Mad Men Season 7 [ en.wikipedia.org ]

het verhaal van 1812

begonnen in 1812 – Napoleons fatale veldtocht naar Moskou
van Adam Zamoyski

1812 - Adam ZamoyskiDe Veldtocht van Napoleon naar Rusland is niet één verhaal. Het zijn miljoenen verhalen van degenen die er bij betrokken waren, onder leden en stierven. Tweehonderd jaar later is er dat ene verhaal waar je aan denkt bij de Veldtocht van Napoleon naar Rusland: de Grande Armée, de Slag bij Borodino, de tactiek van de verschroeide aarde, het brandende Moskou, de ontberingen tijdens de terugtocht en de Slag aan de Berezina.

De Engelse historicus Adam Zamoyski schrijft in het voorwoord dat het hem opviel dat bijna iedereen het verhaal denkt te kennen, maar slechts weinigen verder komen dan de hierboven genoemde informatie. Hij heeft geprobeerd om het verhaal voor een breed publiek toegankelijk te maken. En ook wilde hij inzicht geven in de vraag waarom Napoleon het in zijn hoofd haalde om het reusachtige Rusland aan te vallen.

Franse soldaatDe narratieve geschiedschrijving probeert ontelbare verhalen samen te smeden tot één groot verhaal. Onder historici wordt de blik op het verleden vaak vertroebeld door politieke vooringenomenheid. Zo zijn er sinds de eerste helft van de negentiende eeuw allerlei visies in omloop over de Russische Veldtocht van Napoleon. Van nationalistische tot communistische, van geromantiseerde tot cynische en van narratieve tot zakelijke. In het voorwoord geeft Zamoyski een kort overzicht. Alleen in Rusland verschenen in de eerste honderd jaar al meer dan 5000 boeken en minstens tweemaal zoveel artikelen over deze historische gebeurtenis. Tot aan de Eerste Wereldoorlog was de Grande Armée het grootste leger dat ooit op de been gebracht was: 600.000 man sterk. Het was de eerste Totale Oorlog in de geschiedenis en de eerste die de massa’s mobiliseerde door het levée en masse principe.

Het verhaal dat Adam Zamoyski in 2005 aan de 1812-bibliotheek heeft toegevoegd, is wereldwijd jubelend ontvangen. Uitgeverij Balans prijst de Nederlandse editie aan met een citaat uit NRC Handelsblad op de cover: “Meesterlijk boek – doet Tolstoi’s Oorlog en Vrede verbleken.”. De kracht van Zamoyski is dat hij een indrukwekkende dossierkennis paart aan een superieure stijl. Nergens wordt zijn verhaal droog. Telkens roept hij met details tastbare beelden op, zodat zelfs de opsommingen bij het inventariseren van het Grande Armée niet dor zijn om te lezen. Zamoyski doorspekt zijn verhaal ook met goed gekozen citaten, zoals dat van luitenant Blaze de Bury bij de beschrijving van de kleding:

De lange onderkleding, op zijn plaats gehouden door een koord, beperkte de bewegingsvrijheid van de knie nog verder. Het was alles bij elkaar een samenzwering van drie lagen textiel, twee rijen knopen op elkaar en drie kousenbanden om ook de dapperste pogingen tot marcheren onmogelijk te maken.

vierkante neuzenEen aardig detail is ook de soldatenschoen, onder de dingen misschien wel de hoofdrolspeler van de Veldtocht naar Rusland. Van Parijs naar het front aan de Njemen was 1500 kilometer lopen en naar Moskou was het nog eens een kleine duizend kilometer, af te leggen in dagmarsen van tussen de 25 en 55 kilometer. Goed schoeisel was daarom cruciaal. Er reisden vele schoenmakers mee. De schoenen hadden vierkante neuzen. Dit maakte ze ongeschikt om door te verkopen, want niemand wilde dergelijke onmodieuze schoenen dragen.

1812 [ uitgeverijbalans.nl ]