Dagelijks archief: maandag 1 februari 2016

wijze lessen?

gisteren gezien bij Tegenlicht: Wijze lessen uit het Midden-Oosten

VPRO’s Tegenlicht dook gisterenavond in de oorzaken van de opkomst van IS in Syrië en Irak. Het was een enigszins voorspelbare uitzending omdat de VPRO geneigd is om de nadruk te leggen op de rol van het Westen (lees: de Verenigde Staten) en het conflict tussen soennieten en sji’ieten te marginaliseren. Dus begonnen de wijze lessen met 9/11 en de inval in Afghanistan in 2001 en de inval in Irak in het voorjaar van 2003. Vanaf het moment dat George W. Bush op het dek van de USS Abraham Lincoln op 1 mei 2003 zijn Mission Accomplished-speech hield, kon de werkelijke strijd in Irak gaan beginnen. Nu de Amerikanen het bewind van Saddam Hussein omvergeworpen hadden, was er een machtsvacuüm ontstaan. De sji’itische minderheid, die decennialang was onderdrukt, liet nu van zich horen. Bagdad werd het decor van vrijwel dagelijkse zelfmoordaanslagen.

Tegenlicht
Wijze lessen uit het Midden-Oosten

Volgens velen is dit allemaal de schuld van Amerika. Onder valse voorwendselen was Amerika in 2003 Irak binnengevallen. In plaats van democratie te brengen, kwam er maatschappelijke chaos. En Irak werd de voedingsbodem voor de terroristische organisatie IS. Kortom: De Amerikanen hebben IS zélf in het leven geroepen. Dat is natuurlijk kort door de bocht, maar vaak wordt wél op deze manier geredeneerd.

Tegenlicht had ook anders kunnen beginnen. Niet in 2003 met de oorlog in Irak, maar in het jaar 632, toen er na de dood van Mohammed een strijd ontstond over zijn opvolging. Twee personen maakten aanspraak op de titel van kalief (opvolger): Mohammed’s vriend Aboe Bakir en Mohammed’s neef Ali. Het 14 eeuwen oude conflict tussen soennieten en sji’ieten was geboren. Het Zuiden van Irak geldt als de bakermat van de sji’ieten. Hier ligt de sji’itische stad Najaf waar volgens de overlevering Ali begraven ligt, voor de sji’ieten de eerste opvolger van Mohammed, die echter door de soennieten niet erkend wordt.

Vanuit dit historische vertrekpunt, komt de geschiedenis van IS en de religieuze strijd in het Midden-Oosten in een ander licht te staan. Amerika heeft met het verwijderen van Saddam Hussein de eeuwenoude vete tussen sji’ieten en soennieten weer doen oplaaien. Maar het zijn vooral de sji’ieten en soennieten die elkaar met zelfmoordaanslagen bestoken.

Politieke motivatie komt eerst. Religie komt pas later, dat is een instrument dat wordt gebruikt.

uit: Wijze lessen uit het Midden-Oosten

Een van de personen die in de Wijze Lessen van Tegenlicht aan het woord is, zegt: “Religie komt pas later, dat is een instrument dat wordt gebruikt. Politieke motivatie komt eerst.” Dit lijkt een verdediging van de stelling dat IS niets met de islam te maken heeft, maar dat de religie erbij wordt gehaald om vooral jonge mannen te mobiliseren. Tegelijkertijd moeten we ons dan bedenken dat dit ook het concept van Mohammed geweest is. Zijn doel was alle bedoeienstammen van het Arabische schiereiland te verenigen tegen Mekka. Hij gebruikte een zuiver theoretisch monotheïsme om alle neuzen dezelfde kant op te laten wijzen en om zijn doel te bereiken. Precies zoals IS doet. De islam is vanaf het prille begin politiek gemotiveerd. IS betekent: Islamitische Staat.

Bovenstaande les geeft Tegenlicht niet. Het doceert uiteindelijk wat de gemiddelde VPRO-kijker toch al meende te weten: Als de Amerikanen in 2003 geen oorlog tegen Irak waren begonnen, hadden we de ellende met IS nu niet gehad. Het religieuze conflict tussen sji’ieten en soennieten bleef daarbij helemaal onderbelicht.

wijze lessen uit het Midden-Oosten [ tegenlicht.vpro.nl ]