Alma-Tadema en de film

Morgen opent de tentoonstelling Alma-Tadema – klassieke verleiding
in het Fries Museum in Leeuwarden tot februari 2017

catalogusMorgen opent in het Fries Museum in Leeuwarden Alma-Tadema – klassieke verleiding, de grootste tentoonstelling die dit museum ooit organiseerde. Afgelopen dinsdag was het al een item in het NOS journaal. Een paar dagen eerder zat Alma-Tadema ook al in het journaal door de ontdekking van een verloren gewaand schilderij van Alma-Tadema dat is opgedoken in het BBC-televisieprogramma Antiques Roadshow. Rond blockbusters is er altijd een mediacircus gemobiliseerd, dus deze ontdekking zal niet toevallig precies vóór de officiële opening, vanmiddag in Leeuwarden, wereldkundig gemaakt zijn.

Het grote publiek zal de schouders ophalen wanneer de naam van Lourens Alma-Tadema valt. Toch komen zijn schilderijen heel bekend voor, zo merkte Peer Ulijn op in de reportage die hij voor het NOS journaal maakte. Ze herinneren ons aan films als Ben Hur of Gladiator. De makers van de tentoonstelling zijn zich heel bewust van deze associatie. Curator en filmexpert Ivo Blom van de Vrije Universiteit Amsterdam heeft in de tentoonstellingscatalogus een essay geschreven over de relatie tussen het werk van Alma-Tadema en de film. Ook worden tijdens de tentoonstellingsperiode op woensdagmiddagen en vrijdagavonden een aantal films getoond, waarin de geest van Alma-Tadema aanwezig is.

Het zijn klassiekers uit de jaren vijftig en begin jaren zestig, de gouden tijd van de historische spektakelfilm. Maar ook worden films vertoond uit de eenentwintigste eeuw zoals Gladiator, Pompeii en Exodus: Gods and Kings. Het programma opent volgende week vrijdag (7 oktober) met de vertoning van een aantal korte films uit de pionierstijd, waaronder Gli ultimi giorni di Pompei van Arturo Ambrosio en Luigi Maggi. Alma-Tadema zou deze film zelf nog gezien kunnen hebben want hij dateert uit 1908.

Pompei 1908
still uit Gli ultimi giorni di Pompei 1908

Alma-Tadema had zich gespecialiseerd in scenes uit het dagelijks leven van de Romeinen. Voordat hij ging visualiseren, documenteerde hij zich eerst zorgvuldig, als een set decorator. Tot in de details moest alles geloofwaardig zijn en historisch verantwoord. De art directors van Hollywoodfilms als Ben Hur, Quo Vadis? en The Fall of the Roman Empire maakten dankbaar gebruik van zijn werk.

De meest opvallende referenties in films naar het werk van Alma-Tadema zijn de schilderijen The Egyptian Juggler in Gladiator, The Roses of Heliogabalus in L’Orgie romaine, The Finding of Moses in The Ten Commandments en Spring voor de triomftochten in Cajus Julius Caesar, Ben-Hur en Cleopatra. Opvallend zijn ook de vele referenties naar The Death of The First-Born in films als L’Exode, The Ten Commandments en Exodus: Gods and Kings.
 
Bron: sliekerfilm.nl
Cabiria 1914
still uit Cabiria 1914

Al eerder schreef ik hier en hier op mijn blog iets over de relatie tussen de historische schilderkunst uit de tweede helft van de negentiende eeuw en de vroege film. Hollywoodregisseurs als D.W.Griffith en Cecil B. DeMille lieten zich inspireren door Franse en Victoriaanse salonschilders als Jean-Léon Gérôme, Lord Frederick Leighton, John William Godward en Sir Lawrence Alma-Tadema. Een voorbeeld voor het historische spektakelstuk was de Italiaanse film Cabiria (1914). Deze maakte zo’n indruk op D.W.Griffith dat hij een paar jaar later een nog grotere filmset bouwde voor Intolerance.

Cabiria 1914
still uit Cabiria 1914
Ridley Scott erkende ronduit dat hij Gladiator had gedraaid in een stijl die hij ‘zwarte Tadema’ noemde, waar hij de luchtige pasteltinten van de schilder door zwart, goud, donkerrood en groen verving.

Klassiek Filmspektakel Alma-Tadema
 
vrijdag 7 oktober 19:00 uur (eenmalig!) Korte films
Gli ultimi giorni di Pompei (17′) van Arturo Ambrosio en Luigi Maggi / Italië, 1908
L’orgie romaine (10′) van Louis Feuillade / Frankrijk, 1910
Le fils de Locuste (16′) van Louis Feuillade / Frankrijk, 1911
Agrippina (19′) van Enrico Guazzoni / Italië, 1911
Tentoonstellingscurator en filmexpert Ivo Blom geeft een inleiding.
 
woensdag 12 oktober 14:30 uur & vrijdag 21 oktober 19:00 uur
Ben-Hur (1925)
woensdag 26 oktober 14:30 uur & vrijdag 4 november 19:00 uur
Quo Vadis? (1951)
vrijdag 18 november 19:00 uur & woensdag 23 november 14:00 uur
The Ten Commandments (1956)
vrijdag 2 december 19:00 uur & woensdag 7 december 14:00 uur
Ben-Hur (1959)
vrijdag 16 december 19:00 uur & woensdag 21 december 14:30 uur
The Fall of the Roman Empire (1964)
vrijdag 30 december 19:00 uur & woensdag 4 januari 14:30 uur
Gladiator (2000)
woensdag 11 januari 14:30 uur & vrijdag 20 januari 19:00 uur
Pompeii (2014)
woensdag 25 januari 14:30 uur & vrijdag 3 februari 19:00 uur
Exodus: Gods and Kings (2014)
 
Bron: sliekerfilm.nl

Alma-Tadema: Classical Charm [ ivoblom.wordpress.com ]
De schilder als set decorator [ W&V ]