Eindelijk zag ik dan de veelgeprezen Duitse serie Babylon Berlin (2017). Voordat volgende week het tweede seizoen van start gaat, herhaalt de ARD op dit moment de eerste serie. Babylon Berlin is rauw realistisch historisch drama, eigenlijk meer een Weimar Krimi. Het is een uitstekend medicijn tegen nostalgie. De ‘goeie ouwe tijd’ van voor de oorlog, blijkt helemaal niet zo gemoedelijk, vriendelijk en hartelijk. Zeker niet in de metropool Berlijn. Door de Groß-Berlin-Gesetz van 1920 was Berlijn met vier miljoen inwoners na New York en Londen de grootste stad op de wereld. En in de tweede helft van de jaren twintig was Berlijn het onbetwiste centrum van de Goldene Zwanziger. Alles wat hip was kwam uit Berlijn of trok naar Berlijn.
In 1929 kwam er een einde aan de vijf gouden jaren en werd de sfeer weer net zo grimmig als in 1919, toen Berlijn op het randje balanceerde. Het had een haar gescheeld of de stad was communistisch geworden. Om het rode gevaar te weerstaan werd door vrijkorpsen een keiharde strijd gevoerd die grensde aan een burgeroorlog. Deze maand is het precies honderd jaar geleden dat in Berlijn de Spartacusopstand losbrak. Daarbij werden de twee kopstukken van de revolutie in Duitsland, Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht door een vrijkorps vermoord. Rosa Luxemburg werd in het Landwehrkanal gegooid en pas vier maanden later zwaar verminktteruggevonden. Het Landwehrkanal zou een dumpplek worden voor tientallen om het leven gebrachte Spartakisten. De rauwheid van dit gegeven lijkt bepalend te zijn geweest voor de esthetische standaard van Babylon Berlin.
[credits artofthetitle.com]
Babylon Berlin heeft in esthetisch opzicht veel meer te bieden dan rauw realisme. In 1929 culmineren de jaren twintig met art deco en expressionisme en krijgen we al een voorschot op de nieuwe zakelijkheid van de jaren dertig. De vernieuwende grafische vormgeving van na de Eerste Wereldoorlog krijgt in deze serie ook een plekje in de begingeneriek. De titel Bablyon Berlin is vormgegeven als een logo en in de animatie worden stijlfiguren uit het Duits expressionisme gebruikt. Ook zullen de makers veel gekeken hebben naar M – Eine Stadt sucht einen Mörder van Fritz Lang. Zo zitten er subtiel en effectief allerlei cinematografische effecten verwerkt in deze peperdure Weimar Krimi.
De set decorators van Babylon Berlin hebben het tijdsbeeld bijzonder zorgvuldig geconstrueerd. Ik deed een check bij een straatbeeld in de vierde aflevering. Daarin zien we een demonstratie van de communisten op 1 mei 1929 in de buurt van de Hermannplatz. Op de achtergrond herkende ik de ‘art deco tempel’ van Karstadt in aanbouw, waar ik vier jaar geleden iets over schreef.
Deze hypermoderne Karstadt werd op 16 juni 1929 geopend. De 1mei-demonstratie is dus zes weken voor de opening. In de straatopname zien we dat de steigers rond een van de torens al half is afgebroken. Zo nauwkeurig reconstrueert Babylon Berlin dus het tijdsbeeld. Vor dem Warenhaus am Hermannplatz beschrijft de reconstructie van dit stukje Berlijn waar op 21 april 1945 een tragedie plaatsvond. Vier dagen later werd de nauwelijks 16 jaar jonge ‘art deco tempel’ door de nazi’s opgeblazen.
Nog meer over de filmische reconstructie van het Berlijnse straatbeeld in 1929 is te lezen op deze blog. Op de website van producent Sky1 staat een interactieve kaart van het vooroorlogse Berlijn met verschillende filmlocaties uit de serie. Alle filmlocaties in Babylon Berlin staan op deze pagina. Het is waarschijnlijk aan Man Men te denken dat art directors en set decorators tegenwoordig zo hun best doen om heel precies het verleden te reconstrueren. De kijker heeft met Babylon Berlin echt het gevoel in een tijdmachine gestapt te zijn en weer uit te stappen op straat in Berlijn anno 1929. Alles is er weer. Dag opa, dag oma, wat zien jullie er jong uit!
Babylon Berlin Graphic Novel
Fans of political satire, world history, and crime thrillers rejoice – Babylon Berlin is a graphic novel adaptation of the book that inspired the award-winning show available on Netflix! A tale of corruption, trafficking and scandal in 1920s Germany, as the birth of the Weimar Republic sends the world scurrying into economic and political turmoil. As Germany faces radical change, an unfortunate manslaughter sends detective inspector Gereon Rath away to Berlin. Faced with Russians, Mafia, and even his fellow police officers, the detective soon realized he can trust no-one – as he stumbles into an ever-growing criminal investigation surrounding drugs, pornography, and an illegal sex ring. (Bron: titan-comics.com)
