Eigenlijk hou ik helemaal niet van misdaadfilms maar voor film noir heb ik een groot zwak. De zwartwit-cinematografie, belichting en het tijdsbeeld zuigen me altijd weer een nieuwe noir binnen. In het public domain staan honderden films waarvan het copyright om verschillende redenen niet verlengd is en die dus legaal via het internet getoond mogen worden, zoals op het YouTube-kanaal Cult Cinema Classics. In december kijk ik naar twaalf film noirs uit de periode 1945-1955.
Vandaag: Odds Against Tomorrow van Robert Wise.
Odds against tomorrow (1959) is een van de laatste film noirs uit het klassieke tijdperk. En dat is goed te zien, want deze noir staat al met één been in de nouvelle vague die in datzelfde jaar geboren werd. De cinematografie van Joseph C. Brun combineert het expressionisme met een vrijheid van filmen die we kort daarop ook zien in À bout de souffle van Jean-Luc Godard en l’eclisse van Michelangelo Antonini.
Bij de nieuwe filmtaal hoort ook een nieuw geluid: jazz! De openingsgeneriek is al een lust voor het oog en het oor. Wat een verschil met film noirs uit de jaren veertig! Stilistisch en typografisch in de geest van het label bluenote records met de bevrijdende abstractie van midcentury modern design. En dan de film zelf met veel straatbeelden uit New York en Hudson anno 1959. Voor autoliefhebbers die van vet houden is dit het paradijs. We zien de 1958 Pontiac Chieftain Safari, de 1958 Ford Fairlane 500, de 1958 Chevrolet Biscayne en de 1959 Buick LeSabre voorbijkomen. Alle vier voorzien van staartvinnen. De oplettende kijker ziet in een verborgen hoekje ook nog een 1955 BMW Isetta zien staan, want ook deze dwerg nam bescheiden deel aan de American Dream.
Wat Odds against tomorrow verder nog onderscheidt van de meeste film noirs is de thematiek. De film werd geproduceerd door Harry Belafonte, die in de late jaren vijftig samen met Sidney Poitier dé zwarte steracteur was. Het scenario van Abraham Polonsky (1910-1999) is gebaseerd op het gelijknamige boek van William P. McGivern (1918-1982), bekend van The Big Heat uit 1953. In het oorspronkelijke verhaal spelen raciale spanningen al een grote rol, maar in het filmscenario worden deze nog meer aangescherpt, met name in de relatie tussen de hoofdrolspelers Harry Belafonte (1927-2023) en Robert Ryan (1907-1973).

De verpletterende finale loopt vooruit op de strijd van de burgerrechten die aan het begin van de jaren zestig zou ontbranden. Omdat scenarist Abraham Polonsky op de Blacklist stond, moest een andere schrijver officieel de credits krijgen. Belanfonte koos voor de zwarte auteur John Oliver Killens. Pas in 1996 werd dit hersteld en kreeg Polonsky de credits waar hij recht op had.
Slater is openlijk racistisch en wantrouwend tegenover Ingram, terwijl Ingram een minachting koestert tegenover Slater vanwege zijn agressieve en kortzichtige houding. Burke probeert de twee te verenigen, maar de onderliggende spanningen blijven sluimeren.
Tijdens de voorbereiding op de overval lopen de spanningen verder op, wat uiteindelijk resulteert in fouten en wantrouwen tijdens de uitvoering van het plan. De overval loopt dramatisch mis, met fatale gevolgen voor alle betrokkenen. De film eindigt met een symbolische en tragische climax, waarin de haat en verdeeldheid tussen de personages hen allen ten val brengen.
Intro op Odds against tomorrow door Eddie Muller in TCM’s Noir Alley op 7 oktober 2018
Meer afleveringen in deze reeks