Italiëgangers [ 11 ]

Carl Blechen, Leopold Schlösser en August Kopisch
in de omgeving van Napels en Amalfi, mei-juli 1829

Amalfi, 1829De mooiste reizen zijn voor mij reizen door ruimte en tijd, als aardrijkskunde en geschiedenis zich verstrengelen. Voor deze zomer zijn wij er nog niet uit. Het wordt in ieder geval weer richting Italië. Vorig jaar gebruikten we de catalogus van de tentoonstelling Bayern-Italien als historische reisgids en reisden we van Würzburg via Augsburg naar Venetië. Daarbij reisden we aan de hand van Goethes dagboek uit 1786 in omgekeerde richting van Venetiënaar Innsbruck. We zullen zeker niet de eerste geweest zijn die Goethes verslag van zijn Italiëreis hebben gevolgd op onze weg naar het Zuiden. In 1828/29 maakte de Duitse schilder Carl Blechen een reis naar Venetië, Rome en Napels en gebruikte het toen al beroemde dagboek als literaire reisgids.

Amalfi, 1829
Carl Blechen schetste negen weken lang met de bevriende schilders Leopold Schlösser en August Kopisch in de omgeving van Amalfi

In de marges van zijn schetsboeken maakt Blechen steeds aantekeningen, zodat we nu een soort logboek van zijn reis hebben. Maar zijn notities onthullen vaak weinig over zijn reis. Zo schrijft hij bij een schets die hij in de krater van de Vesuvius maakte: “Im Krater des Vesuv geschrieben: Mein gutes Weib! Ich denke stets an dich immer bist du bey mir. So auch hier.” (Zweites Neapler Skizzenbuch“ (Skb. IV), RV 1047/HAUM ZL 81/5793, fol. 49r, Blei, 10 x 13 cm; Teile des zitierten Textes sind unleserlich.).

Amalfi, 1829
Amalfi 1829

Carl Blechen (1798-1840) is een opmerkelijke schilder. Net iets eerder dan Adolph Menzel maakt hij in de jaren dertig van de negentiende eeuw al schilderijen die op het impressionisme vooruitlopen. Overigens breekt aan het einde van dit decennium ook de uitvinding van de fotografie definitief door. De schetsen die Blechen maakt in de negen weken dat hij in de omgeving van Amalfi verblijft (mei-juli 1829) komen heel fotografisch over. De tentoonstelling over zijn zogenaamde Amalfi-schetsboek, vorig jaar in de Alte Nationalgalerie, heette daarom niet voor niets Mit Licht gezeichnet.

Amalfi, 1829
Amalfi 1829

De techniek die Blechen hier gebruikt, werd in Italiëvoor het eerst toegepast door noordelingen. Waarschijnlijk omdat juist de kunstenaars uit het Noorden gevoeliger zijn voor het zuidelijke licht dan de inheemse kunstenaars. Zo komen we bij de twee Bentvueghels Bartholomeus Breenbergh en Cornelis van Poelenburch in de jaren twintig van de zeventiende eeuw al tekeningen tegen, waarbij het papier met sepia ‘gewassen’ is en alleen die delen waar het directe zonlicht valt, zijn uitgespaard. Zo lijkt het alsof er licht schijnt in het papier. Het papier zélf wordt van licht en door de gewassen en transparante delen zijn de schaduwen realistisch en onstoffelijk. Dit is dus een heel fotografische ziens- en werkwijze: het licht en het totaalbeeld zijn belangrijker geworden dan een exacte tekening. De monogrome sepias doen mij aan daguerreotypes denken.

Amalfi, 1829
Amalfi 1829

meer Italiëgangers | carl-blechen-gesellschaft.de