De vijfde aflevering van Die Zweite Heimat speelt zich af tegen de achtergrond van de Schwabinger Krawalle in juni 1962 in München en heeft de toepasselijke titel Das Spiel mit der Freiheit. Wat het concert van de Rolling Stones in het Kurhaus op 8 augustus 1964 voor Nederland was, dat waren de Schwabinger Krawalle misschien wel voor Duitsland. De jeugd werd in één keer in de jaren zestig gesmeten.

Hermann en zijn vrienden in München behoren tot de generatie Duitsers die in de oorlog geboren zijn en zich in de eerste helft van de jaren zestig bewust worden van de generatiekloof met hun ouders. Deze hadden de oorlog bewust meegemaakt, maar waren daar na 1945 niet bepaald spraakzaam over. Steeds meer jongeren in Duitsland begonnen zich na 1960 af te vragen waar hun ouders stonden in de oorlog. Het generatieconflict dat in de jaren zestig overal in het Westen speelde, had in Duitsland een extra lading.”Fascisten!” sisten studenten naar de politie die hen op straat aftuigden. De Schwabinger Krawalle in juni 1962 waren een voorbode van 1968 en de RAF. Ik moest bij deze aflevering denken aan de film Wo wenn nicht wir, een biopic over Gudrun Enslin en Bernward Vesper.

Hoofdpersoon Hermann Simon wordt door politieagenten op straat samen met zijn gitaar in elkaar geslagen. Wanneer hij daarna een klacht indient op het bureau, willen ze hem arresteren maar kan hij nog net ontsnappen. Hij vlucht naar Sylt aan de Noordzeekust. Onderweg ontmoet hij Helga die München ook ontvlucht is. Met Helga en twee van haar vriendinnen beleeft hij in het burgerlijke Dülmen een erotisch avontuurtje. Wanneer hij aan het einde van de zomer in München terugkeert, ziet hij Clarissa weer. De liefde tussen hen gloeit opnieuw op. “Waar heb jij deze zomer uitgehangen?” vraagt ze met grote ogen. “Irrungen.” antwoordt hij. “Umwegen.” Het is even stil tussen hen. “Jammer eigenlijk” zegt Clarissa.

Hermann ontdekt in zijn spel met de vrijheid dat hij de absolute vrijheid niet zoekt. Net als bij Goethe giert de Sturm und Drang door zijn lijf, maar zoekt hij de overgave in de beheersing en de beperking. Ook Helga heeft haar bekomst van hun ménage à  trois. Ze is smoorverliefd op Hermann, maar moet accepteren dat het niet wederzijds is. Teleurgesteld besluit ze haar ouderlijk huis in Dülmen te verlaten en terug te keren naar München. In tegenstelling tot Hermann zoekt Helga het sublieme in het radicale. Het zou mij niet verbazen dat ik haar in een volgende aflevering van Die Zweite Heimat zie ontsporen. In een intense hier-en-nu ervaring met Hermann en haar twee vriendinnen declameert ze Zarathustra’s Rundgesang:

Oh Mensch! Gieb Acht!
Was spricht die tiefe Mitternacht?
“Ich schlief, ich schlief
Aus tiefem Traum bin ich erwacht:
Die Welt ist tief,
Und tiefer als der Tag gedacht.
Tief ist ihr Weh
Lust – tiefer noch als Herzeleid:
Weh spricht: Vergeh!
Doch alle Lust will Ewigkeit
will tiefe, tiefe Ewigkeit!
 
Friedrich Nietzsche

Die Zweite Heimat [ reinder.rustema.nl ]