De mens die zijn ziel aan de duivel verkoopt, is een terugkerend thema in de literatuur, het theater en de film. Een indringende variatie op het Faust-thema is The Devil’s advocate (1997), waarin Al Pacino de duivel speelt en Keanu Reeves de jonge advocaat die zich door zijn ambities laat verstrikken in het web van het kwaad. In The Godfather speelde Al Pacino de rol van Michael Corleone, de zoon die door zijn eergevoel de corruptie van zijn vader niet afwees maar navolgde.
Meestal zijn het in de literatuur de mannen die door het kwaad verleid worden. Sommigen door hun geldingsdrang, anderen uit angst, maar de meesten uit ijdelheid. Want, zo zegt de duivel in The Devil’s advocate: “Vanity is definitely my favorite sin. Self-love, the all-natural opiate.”
Black Swan is het verhaal van een jonge perfectionistische balletdanseres. Ze is begin twintig maar nog altijd het kleine meisje van haar moeder. Net als bij een topsporter, wordt haar wereld beheerst door haar ambitie. Alles is ondergeschikt aan haar perfectionisme. Wanneer ze op een dag de kans krijgt de hoofdrol te dansen in een nieuwe interpretatie van het Zwanenmeer van Tsjaikowsky, doet ze alles om deze rol te bemachtigen.
The devil’s advocate (1997)
Maar de regisseur heeft zijn bedenkingen. Voor de witte zwaan is ze inderdaad de perfecte keuze, maar de hoofdrol in het Zwanenmeer is een dubbelrol. Ze moet ook de zwarte zwaan kunnen dansen. En daar is ze te onbedorven voor. Nathalie Portman, die met haar zwanenhals en elegantie nogal doet denken aan Audrey Hepburn, heeft het imago van een fee en niet van een vamp. De regisseur wil dat ze zich inleeft in de rol van de zwarte zwaan. Hij geeft haar de bedenkelijke raad haar wellustige kant te ontdekken en te exploiteren.
De ambitieuze balletdanseres toont zich net als Faust bereid haar ziel te verliezen voor dat ene doel. Achter haar blanke imago, verschuilt zich een torenhoge ambitie en hoogmoed. Het ideale handvat voor het kwaad.
