Een van de meest geniale Russische schilders uit de tweede helft van de negentiende eeuw is voor mij Fyodor Vasilyev (1850-1873). Op de tentoonstelling in Assen hangen twee bijzondere landschappen van hem. Het ene is een plattelandstafereel uit 1869 in de traditie van het 17e eeuwse Hollandse realisme. Het is met een warm palet geschilderd en laat duidelijk de lyrische benadering van Vasilyev zien.

Het andere landschapsschilderij is een rivierlandschap (aan de Wolga) met boten. Repin zou dit thema ook gebruiken, maar daarbij veel meer de nadruk leggen op het sociale aspect. Hij bekommerde zich om het lot van de moderne galeislaven. Vasilyev schildert het tafereel in zijn karakteristieke warme kleuren en doet aan Turner denken. Het gaat het hem niet om de mensen maar om een visioen van licht en kleur.

Tussen 1870 en 1873 schilderde Repin zijn bekendste schilderij. De Wolgaslepers wordt wel eens de Russische Nachtwacht genoemd. Het doek is 281 cm lang en 131,5 cm hoog.

Fyodor Vasilyev | Ivan Yendogurov

Peredvizhniki – Russisch Realisme rond Repin 1870-1900 is de laatste tentoonstelling die ik dit jaar bezocht. Verschillende schilderijen van Repin en andere Russische schilders van de Peredvizhniki kende ik al uit Sint Petersburg maar er was ook veel nieuw werk. Een schitterende tentoonstelling en bovendien prachtig ingericht. Omdat er op deze tentoonstelling enorme doeken hangen, is er veel ruimte voor de bezoekers overgelaten.

Vasily Veresjtsjagin
Door zijn status als militair, ging Veresjtsjagin mee op verschillende veldtochten. Van 1867 tot 1884 kwam hij onder meer in Turkestan, de Himalaya, India en Tibet (1873) en nog een keer India (1884). In het bijzonder nam Veresjtsjagin deel aan de Russisch-Turkse Oorlog, waaronder het beleg van Pleven, waar zijn broer omkwam. Hijzelf raakte levensgevaarlijk gewond bij de oversteek van de Donau bij Roese. Na de oorlog vestigde Veresjtsjagin zich in München. Daar produceerde hij zijn schilderijen in een zodanig tempo dat hij ervan werd beschuldigd assistenten te hebben. Zijn onderwerpen, een poging om vrede te bereiken door de verschrikkingen van oorlog te tonen, trokken een sensatiebelust publiek, dat normaal gesproken nooit in kunst was geïnteresseerd. Bron: nl.wikipedia.org

peredvizhniki [ drentsmuseum.nl ]

In 1855 maakte de Engelse fotograaf Roger Fenton de eerste oorlogsfoto uit de geschiedenis. Deze verscheen onder de titel The Valley of the Shadow of Death. Het is een ontstellend lege foto. We zien een kaal landschap dat gefotografeerd zou kunnen zijn door een of andere Marslander. Wanneer we beter kijken zien we op en langs het karrenspoor de stille getuigen liggen van de veldslag die hier op 25 oktober 1854 plaatsvond.

Rudy Kousbroek schrijft: “Het ongelofelijke van deze foto is geloof ik de stilte. De moorddadigheid van de kanonskogels is onzichtbaar en onhoorbaar, zoals de donderslagen die elk van hen moeten hebben begeleid. Het ziet er nu uit als een verlaten jeu de boules, maar de meeste van die kogels moeten op hun weg de lichamen van mensen en paarden hebben ontmoet; vooral paarden, want die zijn groter.”

Hoe het er tijdens de veldslag op 25 oktober 1854 moet hebben uitgezien, toont ons de onderstaande prent: de charge van de Lichte Brigade in de richting van de Russische kanonnen. Van de 673 Engelse cavaleristen overleefden minder dan 200.

Rudy Kousbroek (1929-2010) was een van de grootste essayisten in ons taalgebied. In 1975 ontving hij de P.C. Hooftprijs voor essays. Hij was eredoctor in de filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 2003 publiceerde hij zijn literaire fotocollectie Opgespoorde wonderen, waarvoor hij in september 2005 de Jan Hanlo Essayprijs ontving. In oktober 2005 verscheen de tweede serie, Verborgen verwantschappen en in maart 2007 de derde, Het raadsel der herkenning.
 
Bron: atlascontact.nl