Dagelijks archief: donderdag 10 december 2009

opkikker

Désanne van Brederode in Filosofie Magazine over pessimisme

FM 2009De postbode had de Filosofie Magazine juist op de mat laten vallen, met de zwarte zijde en het gesloten slot boven. “Bent u een pessimist? anders zoz” stond erop. Op de andere zijde bevond zich de ingang voor optimisten, helderwit mét sleutel.

Ik ben begonnen met de Filosofie Magazine voor pessimisten. Dat komt omdat ik optimisme vaak niet echt vertrouw. Voor je het weet, zit je gevangen in maakbaarheidsfantasieën met allerlei oppeppende affirmaties. Zeg elke morgen “Hello tiger, I love you” tegen je spiegelbeeld en alles komt goed. Nee, zo kinderlijk simpel zit het leven voor mij niet in elkaar. Bovendien kan ik veel beter ademhalen bij een pessimisme in vrijheid dan bij een opgelegd optimisme. Het lijden moet geminimaliseerd en het genot gemaximaliseerd en het optimisme gelooft dat het mogelijk is. Dit optimisme is van alle tijden en heeft zich in de geschiedenis voortgeplant van het Carpe Diem in de Renaissance via het vooruitgangsdenken in de Verlichting naar de maakbaarheidsidee in onze tijd. Door aan onszelf te sleutelen en allerhande therapieën zouden we onze targets kunnen realiseren. Deze halve waarheid deprimeert mij. Een flinke dronk Memento Mori kikkert mij daarentegen weer op. In de woorden van Désanne van Brederode herken ik de opluchting die het pessimisme te bieden heeft.

death to the world
foto uit death to the world
en portret van Arthur Schopenhauer
Ik denk dat je pas echt
menselijk kunt worden als je ziet
hoe godverlaten deze wereld is,
en als je het drama van
de sterfelijkheid op geen
enkele manier bagatelliseert

Désanne van Brederode

Schopenhauer was gefascineerd door muziek, omdat hij er de ‘levenswil’ in herkende. Dat is een wil die zichzelf alleen maar wil manifesteren en realiseren, maar niet met het idee: dit is goed en dit is kwaad. Muziek kan nooit moreel zijn, net zo min als de levenswil. Volgens Schopenhauer kun je die levenswil in al zijn schakeringen, spanningen en gemoedstoestanden goed ervaren in Beethovens symfonieën. En in muziek die in mineur staat, zoals Russische kerkmuziek, waarin een mineur bereikt wordt van een soort diepe, niet-sentimentele triestheid. Een geladen gelatenheid, waarin de levenswil op zichzelf reflecteert. Alsof die muziek begrijpt dat het allemaal umsonst is.
 
Daarbij verwijlen is volgens mij een enorme kunst. Je houdt toch altijd dat kinderlijke verlangen om de dood uit te wissen uit het systeem. Ik denk dat je pas echt menselijk kunt worden als je ziet hoe godverlaten deze wereld is, en als je het drama van de sterfelijkheid op geen enkele manier bagatelliseert.”
 
De schrijfster Désanne van Brederode in Filosofie Magazine (decembernummer)

Filosofie Magazine | Death to the World – The Last True Rebellion