Matte Painting is een fotorealistische trompe-l’oeil schilderkunst die zijn toepassing vond in de filmindustrie. Helaas is deze discipline door CGI (computer generated imagery) verdrongen. In films uit de jaren veertig komt matte painting veel voor.

De zwijgende film kwam voort uit het theater en net als daar werden fotorealistische decors gebruikt. Omdat er meestal in de studio gefilmd werd, was men voor buitenlokaties aangewezen op geschilderde achtergronden. Vaak werd een schilderij gebruikt om daarmee de locatie van een scene aan te geven. Vervolgens registreerde de statische camera een volgende scene, net als in een toneelstuk.

Toen de camera beweeglijker werd, kwam er behoefte om decor en handelingen zo met elkaar te integreren dat de “naden” onzichtbaar werden. Daarvoor werd de matte painting uitgevonden. De matte was een gebied in een camerashot dat pas later door een schildering werd opgevuld.

In de beginscene van The Philadelphia Story zien we het huis van Tracy Lord. Het is een volledige matte painting. Het bedrog wordt vergroot door echte takken op de voorgrond. Wanneer je goed oplet, zie je de naad lopen. De bladeren aan de voorste tak bewegen, terwijl ze aan de tak daarachter onbeweeglijk zijn. Daar begint het schilderij. Omdat de scene maar een paar seconden duurt, valt het niet echt op.

In The Magnificent Ambersons zitten prachtige Matte Paintings. Aan de belichting is soms goed te zien dat deze zogenaamde buitenopnamen allemaal studiowerk zijn, maar dat maakt het ook charmant, deze schijnwereld van de klassieke Hollywoodfilm.

Ook in een andere klassieker uit Hollywood zit een fraaie matte painting. Het is een shot tussen twee bedrijven door om van locatie te wisselen. Alles is nep, behalve de branding en de trap rechts op de voorgrond.

Matte Shot – a tribute to Golden Era special fx

De tiende aflevering van Cosmos ging vooral over de ontdekkingen en uitvindingen van Michael Faraday (1791-1867), volgens presentator Neil deGrasse Tyson de grootste natuurkundige tussen Newton en Einstein in. Net als zijn voorganger Isaac Newton (1643-1727) postuleerde Faraday een andere grote kracht die in de natuur werkzaam is: het elektromagnetisme.

Faraday was afkomstig uit de lagere klasse. Hij had alleen maar de lagere school gevolgd en is daarom nooit een theoreticus geworden. Aan het begin van de negentiende eeuw raakte hij zoals zovelen geboeid door een geheimzinnige kracht, die elektriciteit genoemd werd. Hij las er boeken over en volgde lezingen van Humphry Davy (1778-1827) in de Royal Institution. De gedetailleerde aantekeningen die hij van deze lezingen had gemaakt, overhandigde hij aan Davy in de hoop dat hij als secretaris en assistent in zijn laboratorium mocht gaan werken. Davy was onder de indruk van de oplettende leerling en nam hem aan.

Davy en de chemicus William Hyde Wollaston hadden tevergeefs geprobeerd om een praktische toepassing te vinden voor de elektromagnetische verschijnselen waarover de Deense wetenschapper Hans Christian Ørsted (1777-1851) gepubliceerd had. Ørsted had ontdekt dat de naald van een kompas uitslaat bij een elektrische stroom en dat er dus een verband moet bestaan tussen elektriciteit en magnetisme. Voor Faraday was het een enorme uitdaging om de naald van een kompas met stroom te laten draaien, want dan zou hij het principe van de elektromotor weten. Omdat de elektromotor de stoommachine zou overtreffen en overbodig maken, zou dit een revolutionaire uitvinding betekenen.

In 1821 lukt het Faraday om in het laboratorium een opstelling te maken die de moeder werd van alle elektromotoren. Zijn ontdekking sloeg in Engeland in als een bom. Faraday werd tot ergernis van Davy zijn beste ontdekking genoemd! Hij was daar zo bitter over dat hij Faraday op een ander project zette. Deze kreeg nu de taak om de kwaliteit van optisch glas te verbeteren. Pas na de dood van Davy in 1827, kon Faraday zich weer fulltime bezig gaan houden met het bestuderen van het elektromagnetisme. Na de elektromotor vond hij ook de dynamo uit door een magneet in te voegen in een spoel van draden.

Rond zijn vijftigste begint Faraday te lijden aan geheugenverlies en krijgt hij last van depressies. Toch blijft hij doorgaan met onderzoek. Elektriciteit en magnetisme werden volgens hem met elkaar verbonden door onzichtbare velden en hij meende dat ook licht aan deze krachten gekoppeld kon worden. Met behulp van het optisch glas dat hij nog voor Davy gemaakt had, toonde hij aan dat de polarisatie van licht door een magnetisch veld beïnvloed kon worden. Het Faraday-effect bundelt drie grote krachten in de natuur: licht, elektriciteit en magnetisme.

Zijn conclusies werden aanvankelijk afgewezen omdat de theoretische fundering ontbrak. Faraday was niet in staat om zijn ontdekking in wiskundige vergelijkingen op te schrijven. Dat werd het werk van James Clerk Maxwell (1831-1879). Met de zogenaamde Maxwell-vergelijkingen werden de theorieën van Michael Faraday gevalideerd.

Cosmos – a spacetime odyssey [ nl.wikipedia.org ]

The Philadelphia Story won o.a een oscar voor het beste script dat gebaseerd is op het gelijknamige toneelstuk van Philip Barry uit 1939. Howard Hawks kocht de rechten als cadeautje voor zijn geliefde katharine Hepburn. De hoofdrol was haar op het lijf geschreven.

The Philadelphia Story blinkt niet alleen uit in het script maar ook in de geweldige acteerprestaties. Gary Grant als playboy en John Howard als droogkloot doen het goed, maar het echte vuurwerk komt van Katherine Hepburn en James Stewart. De laatste won terecht een oscar voor zijn rol. Nog mooier was het geweest als Hepburn ook een oscar had binnengesleept. Maar ze mag natuurlijk niet klagen. The greatest female star in Hollywood won meer oscars dan welke andere actrice ook.

Het sterke van deze huwelijksklucht is dat ze soepel laveert tussen luchtigheid en diepgang. Zoals de meeste zedenschetsen over de upperclass, wordt de hogere klasse op de hak genomen. Uncle Willie (Roland Young) die jonge meiden in de billen knijpt, of het aanstellerige verwende zusje Dinah (Virginia Weidler) zijn types die je in iedere rijke familie kunt tegenkomen. Het blijven min of meer karikaturen.

Toch combineren deze prima met complexere karakters als die van Tracy Lord (Katharine Hepburn) en Macaulay Connor (James Stewart). Playboy C.K.Dexter Haven (Gary Grant) en Tracy‘s verloofde George Kittredge (John Howard) zijn als personage vlakker maar geen karikaturen zoals Uncle Willie en Dinah.

Hoogtepunt is wat mij betreft de scene tussen Hepburn en Stewart in de tuin. Niet vaak zie je zo’n geweldige dialoog over aantrekking en afstoting die met zoveel chemie gespeeld wordt. De takes zijn lang, waardoor we meegevoerd kunnen worden in het intense spel van Hepburn en Stewart. De dialoog wordt bekroond met een klassieke filmkus plus legendarische quote van Hepburn: “Golly, Moses!”

The Philadelphia Story [ filmsite.org ] | The Philadelphia Story [ imdb.com ]