Dagelijks archief: woensdag 3 augustus 2016

historisme in Metz [ 1 ]

op 4 en 5 juli bezochten we het Quartier impérial de Metz

Metz 1900-1938Ons bezoek aan de Franse stad Metz confronteerde mij vooral met het Duitse keizerrijk en het historisme aan het begin van de twintigste eeuw. Ik wist dat Metz tussen 1871 en 1918 een Duitse stad was (en tussen 1940 en 1944 opnieuw), maar ik was er nog nooit geweest. Toen we aan de hand van de gids Metz 1900-1939 een lange wandeling maakten door het stadsdeel dat aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd werd, drong het tot mij door hoe het imperialisme wel tot de Eerste Wereldoorlog moest leiden. In dit deel van Metz proef je nog altijd het machtsvertoon van het keizerrijk. Omdat de stad voor de geallieerden in Frankrijk lag, werd ze nooit getroffen door bombardementen en daardoor is een stukje Duits Keizerrijk ongeschonden aan ons overgeleverd.

Het hart van “de nieuwe stad” zoals deze tussen 1900 en 1914 tot stand kwam, wordt gevormd door het kolossale station en de Avenue Foch. (tot 1918 Kaiserring). Het werd gebouwd als de façade van het Duitse Keizerrijk en moest de wereld laten zien hoe machtig Duitsland rond 1900 was. Eigenlijk kopieerde Wilhelm II de stijl van Napoleon III. Zijn grootvader was de Franse keizer in 1871 opgevolgd als de machtigste man van Europa. Frankrijk was door Duitsland vernederd. Dat liet Duitsland zijn aartsrivaal goed voelen. Overal in Duitsland verschenen monumenten die herinnerden aan de Franse nederlaag en de Duitse overwinning bij Sedan in september 1870. Omdat Duitsland Elzas-Lotharingen, dat sinds 1681 door Frankrijk bezet was, heroverd had etaleerden de Duitsers hun macht vooral hier. En Metz was misschien wel dé stad waar het Duitse Keizerrijk de Fransen recht in hun smoel duidelijk maakten dat zij nu onderop lagen.

Metz
Michaela in de Rue Gambetta, het hart van het keizerlijke kwartier. Rechts het enorme postkantoor in rundbogenstil en daarachter het station.
Metz was misschien wel dé stad waar het Duitse Keizerrijk de Fransen recht in hun smoel duidelijk maakte dat zij nu onderop lagen.

In de architectuur van het nieuwe Duitse stadsdeel werd alles uit de kast getrokken om de Fransen te laten zien dat Elzas en Lotharingen vanuit de geschiedenis gezien Duits gebied zijn. Zo werd de zogenaamde rundbogenstil, een stijl die zich rond 1830 met het Duitse nationalisme verbonden heeft, veelvuldig toegepast.

Metz
Het kolossale postkantoor van Metz (1911) werd gebouwd in neo-romaans, de zgn. rundbogenstil

Daarnaast werd er ook gebouwd in de stijl die Beaux-Arts genoemd wordt. Het is eigenlijk neo-barok en zowel Napoleon III als Wilhelm II hielden ervan omdat deze stijl rijkdom en macht uitstraalt. Ze paste daarom uitstekend in het politieke programma van het Duitse Keizerrijk: de wereld tonen hoe rijk en machtig het was.

Metz
een blok in mondaine Beaux Arts stijl aan de Place Raymond-Mondon. Tot 1918 stond hier een standbeeld van Frederik de Grote

De rundbogenstil had niet de allure van de Beaux Arts stijl maar volgde een andere lijn: de wereld laten zien dat Metz van oudsher hoort bij de Rijnlandse (Duitse!) cultuur. Daarom werden er veel elementen uit de Rijnlandse cultuur toegepast. Zo dienden de salische Dom van Speyer en de staufische abdijkerk Maria Laach als voorbeelden. De stijlementen die aan deze bouwwerken ontleend zijn, kun je in de container historisme of eclecticisme gooien, maar ze waren juist bedoeld om te herinneren aan de Duitse identiteit van Elzas-Lotharingen.

Volgende keer: het keizerlijke Hauptbahnhof Metz (1904-1908)

Quartier impérial de Metz [ fr.wikipedia.org ]