Vorige week begon ik aan het hoorcollege van Joep Leerssen, hoogleraar Moderne Europese Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, over nationalisme en nationaal gevoel in Europa, verschenen in de reeks NRC Handelsblad Academie. Leerssen is een groot retorisch talent. Naast Nederlands met een zeer aangename Maastrichtse tongval, spreekt hij vloeiend Engels, Frans en Duits zonder één moment te haspelen of zijn tong te breken op een lastige naam, ook als dat een Italiaanse, Russische of Finse naam is. En hij geeft zwier en zwaai aan zijn college door een stukje va, pensiero te neuriën uit het slavenkoor van Verdi of de Godfather (“respect!”) te imiteren.

Nationalisme en nationaal gevoel lijken zo op het eerste gezicht gemakkelijk af te bakenen begrippen. Maar wanneer we deze van dichtbij gaan bekijken, zien we dat er een aanzienlijke begripsverwarring heerst. De materie is erg complex en vraagt om een grote aanloop vanuit de geschiedenis. In de eerste colleges voert Joep Leerssen ons door honderden jaren Europese wordingsgeschiedenis waarbij hij laat zien dat territoriale grenzen scherp maar veranderlijk zijn en dat culturele grenzen vaag maar stabiel zijn. Door de grote informatiedichtheid van de colleges is een brede historische kennis of enige kennis over het ontstaan van de moderne natie wel noodzakelijk. Uiteraard verdient het aanbeveling om deze marathon in etappes te beluisteren.

CS 1 Wat is een vaderland, waar ligt het en sinds wanneer?
CD 2 Het begin van de moderne staat
CD 3 De natie aan de macht, de natie aan het woord
CD 4 De schaduw van Napoleon en geboorte van het nationalisme
CD 5 De negentiende-eeuwse natiestaat: eenwording en eenvormigheid
CD 6 Cultuur en geopolitiek: de herverkaveling van de keizerrijken
CD 7 Rassendenken en etnisch nationalisme
CD 8 Postnationalisme: de twintigste eeuw

vaderlandsliefde [ 1 ]