In zijn colleges vaderlandsliefde – nationalisme en nationaal gevoel wijst Joep Leerssen erop dat de meeste standbeelden van historische figuren in West-Europa gebouwd zijn ergens tussen 1815 en 1914, de eeuw van het nationalisme. Toen we vorige week in Brussel waren, viel mij op hoe uitbundig het nationalisme in de negentiende eeuw bij onze Zuiderburen gevierd is. De grandeur van het negentiende eeuwse Brussel heeft alles met Parijs en niets met Amsterdam. Voor een deel komt dit door het cultuurverschil tussen katholieke Zuiden en protestantse Noorden van de Nederlanden.

Maar het is ook een gevolg van de afscheiding van 1830, toen België zich van Nederland afkeerde. De profilering van België als onafhankelijke staat is het duidelijkst zichtbaar op en rond het Koningsplein. Dit plein wordt gedomineerd door een enorm ruiterstandbeeld uit 1848. Het stelt de kruisvaarder Godried van Bouillon (1060-1100) voor, de eerste koning van Jeruzalem. (Zijn broer Boudewijn I (1068 1118) volgde hem in 1100 op.) Met deze katholieke koning zette België zich als onafhankelijke staat op de kaart met een duidelijk signaal naar Nederland: België was een katholieke natie.