gekeken naar Die Zeit der vielen Worte (1993)
uit de serie Die zweite Heimat – Chronik einer Jugend van Edgar Reitz
Het twaalfde deel van Die zweite Heimat, Die Zeit der vielen Worte, vormt een soort tegenhanger van het voorgaande deel Die Zeit des Schweigens. Het verhaal speelt zich af in 1968 en wordt verteld vanuit het perspectief van Stefan, die in Berlijn een film gaat maken van het script dat Reinhard in Venetië geschreven heeft.
Voor de liefhebbers van ostalgie begint het goed, want dit deel begint met de grensovergang naar de DDR. Een beetje in de sfeer van Taxi nach Leipzig, de allereerste aflevering van Tatort uit 1970. Chagrijnige douaniers die West-Duitsers onnodig lang laten wachten en corrupte politieagenten die onterechte bekeuringen uitdelen.
Wanneer Stefan en Olga lang moeten wachten aan de grensovergang Hirschberg merkt de eerste op: “Es ist jedesmal so, als würde mann ins KZ eingeliefert. Die könnten wenigsten mal freundlich “guten Tag” sagen. Aber das ist wohl nicht so im Sozialismus.” Olga antwoordt: “Die sind neidisch auf uns.”
In West-Berlijn komt een deel van de kunstenaarskliek uit München in een villa samen om de film Esther op te nemen. Onmiddellijk barst de geest van 1968 los onder de ultralinkse Helga, Katrin en aanhang. Ze eisen inspraak. “Du solltest dich mal reden hören, Stefan!“, snauwt Katrin naar de regisseur, “Aus deinen Worten spricht das reine bourgeoise Klassenverhalten. Warum sollen ein Beleuchter nicht ein klares Urteil über eine Szene haben, oder?” De belichtingsman stemt daarmee in. Katrin gaat verder: “Die Arbeiter wissen veilleicht mehr vom Leben als wir Kleinbürgerkinder mit Universitätsabschluß. Schließlich sollen ja auch die Arbeiter ins Kino gehen.”
Alles kon nieuw worden. Tegelijk was het een tijd die zichzelf intellectueel schaakmat zette, die zichzelf intellectueel steeds blokkeerde.
Edgar Reitz over Die Zeit der vielen Worte
Inspraak, democratisering en collectief. Dat zijn de toverwoorden van ’68 en het thema van Die Zeit der vielen Worte. We belanden in de stroperige besluitvorming rond de film Esther, waarin de autoriteit van de regisseur (Stefan) im Frage wordt gesteld. Hoezo mag de man van de belichting niet mee beslissen in een scene? In een interview dat Edgar Reitz in 1993 gaf aan Frank Wiering voor de VPRO, zei hij hier het volgende over:
De vraag luidt: Eén regisseur of een collectief? Het was een tijd vol contradicties. Enerzijds het nieuwe, de mogelijkheid om alle gedachten opnieuw te denken. Alle vragen opnieuw te stellen, een stemming dat alles mogelijk was. Alles kon nieuw worden. Tegelijk was het een tijd die zichzelf intellectueel schaakmat zette, die zichzelf intellectueel steeds blokkeerde. Wederzijds. En niemand mocht een grote stap doen zonder dat daar permanent vraagtekens bij werden gezet. Het is eigenlijk uitgelopen op een ‘bureaucratisering van de geest’, zonder dat je wist waarom. Dat is de contradictie. Die tragiek. Grote energie en grote tegenenergie. In dezelfde generatie, in dezelfde hoofden. Dat probeer ik hier uit te beelden. Met deze mensen.
Leuk is anders. Het is een wond, voor ons allemaal. We hebben grote verwachtingen moeten begraven, in die tijd. Het ging om de vraag: Wat is een team? Wat is een regisseur? Wat kan de individuele kunstenaar doen, en waar is een team voor nodig? Gezien de thematiek van m’n film was dat een belangrijke vraag. Hoe moest ik alleen de antwoorden van een generatie vinden? Ik wou alle teamleden laten meedenken en meehelpen om het verhaal te vertellen.
Bron:
heimat123.netDat is de contradictie. Die tragiek. Grote energie en grote tegenenergie. In dezelfde generatie, in dezelfde hoofden. Dat probeer ik hier uit te beelden. Met deze mensen.
Edgar Reitz over Die Zeit der vielen Worte
Die Zeit der vielen Worte [ imdb.com ]
