collodiumfotografie van Hans Wijninga 09.10.2015 t/m 07.02.2016
Sinds enkele jaren is het motto van Museum Arnhem “Ruimte voor realiteit”, een motto waar je alle kanten mee op kunt. En dat is ook de bedoeling. Een toelichting bij dat motto verdubbelt de nietszeggendheid: “Het MMKA vindt dat het tot ‘uitdrukking brengen van de werkelijkheid’ een bijzonder actuele opgave aan de beeldende kunst is.”
Art talk wordt het genoemd, de abstraherende formele teksten bij kunstwerken die eigenlijk niets meer zeggen. Musea voor eigentijdse kunst zijn er bedreven in. Zo lezen we bij de tentoonstelling Talud van de Arnhemse fotograaf Hans Wijninga dat hij in zijn foto’s “als visuele verkenner reageert” op het gemaakte landschap. Er had net zo goed kunnen staan dat hij landschappen fotografeert.
Maar er is natuurlijk altijd meer aan de hand. Hans Wijninga maakt geen gewone foto’s maar gebruikt een glasplaat die met collodium bestreken is. Het collodiumprocedé werd in 1851 uitgevonden door de Brit Frederick Scott Archer. Hij legde daarmee de technische grondslag voor de moderne chemische fotografie. In de 21e eeuw zijn er nog altijd fotografen die volgens het collodiumprocedé werken.
Collodiumfotografie heeft bepaalde visuele eigenschappen die het voor fotografen als Alex Timmermans en Hans Wijninga zo aantrekkelijk maakt. Wat onderbelicht blijft in de toelichtende tekst bij Talud, is dat deze bijzondere foto’s niet alleen ruimte geven aan realiteit maar ook aan historiciteit. Historiciteit is nu juist het unieke van de wijze waarop de mens de realiteit ervaart: in een schemergebied van herinneringen en verwachtingen. Want een licht dat alles in het hier en nu onthult, is een idee en geen werkelijkheid.
Doordat we bij collodiumfoto’s onmiddellijk denken aan de pioniersjaren van de fotografie, verwachten we een beeld uit de negentiende eeuw. Spookbeelden. Oud licht. Maar wat zien we op de foto’s van Hans Wijninga? Foto’s uit Arnhem-Zuid met voornamelijk bebouwing uit de jaren ’70. The medium is the message, maar deze cross over tussen de jaren ’50 van de negentiende eeuw en de jaren ’70 van de twintigste eeuw, doet iets vreemds. Back to the future.
