Dagelijks archief: dinsdag 5 april 2016

Chios 1822

Scène des massacres de Scio (1824) van Eugene Delacroix
ruim twintigduizend christenen werden in 1822 op Chios door moslims vermoord

De Franse schilder Eugene Delacroix (1798-1863) is samen met Théodore Géricault (1792-1824) opgenomen in de canon van de negentiende schilderkunst als de belangrijkste vertegenwoordiger van de Romantiek in Frankrijk. Hun bekendste werken Het vlot van de Medusa (1818), de dood van Sardanoupolis (1828) en Het bloedbad van Chios (1824) zijn schoolvoorbeelden van gezwollen pathos. Het laatste schilderij is plotseling weer actueel. Waar gaat Het bloedbad van Chios eigenlijk over?

Delacroix Chios
Scène des massacres de Scio (1824)
Anders dan in het neo-classicisme van David, wil Delacroix ons geen les leren. Het tafereel laat zinloos lijden zien en zoomt in op individuele emoties. De donkere romantiek ligt veel dichterbij de pessimistische filosofie van Arthur Schopenhauer dan bij de Verlichtingsfilosofie van Immanuel Kant.

In 1821 waren de Grieken begonnen met hun onafhankelijkheidsstrijd tegen de Turkse bezetter. Een halve eeuw eerder hadden de Grieken al een poging gewaagd maar de Orlovopstand was door de Ottomanen bloedig neergeslagen. Nu zou hun verzet uitlopen in de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog (1821-1832). De Turken zouden nog gruwelijkere represailles toepassen als tijdens de Griekse opstand van 1770.

Delacroix Chios
Scène des massacres de Scio detail

De grootst mogelijke wreedheden vonden plaats op het eiland Chios in het voorjaar van 1822, nu 194 jaar geleden. Mohammed Ali van Egypte, de bondgenoot van de Ottomaanse sultan, liet meer dan twintigduizend mensen vermoorden vrouwen en kinderen inbegrepen. Dit tot afgrijzen en verontwaardiging van de toenmalige grootmachten.

Delacroix Chios
Scène des massacres de Scio detail
Delacroix verplaatste Rubens’
kindermoord van Bethlehem
naar zijn eigen tijd.
Hij schilderde de horror van 1822

Voor Delacroix vormden de gebeurtenissen in Chios aanleiding voor een dramatische voorstelling in de traditie van Pieter Paul Rubens. Het grote verschil tussen Delacroix en Rubens, door wie hij zich schilderkunstig en thematisch had laten inspireren, is dat laatstgenoemde drama’s uit de klassieke oudheid of uit de Bijbel (bijvoorbeeld de kindermoord van Bethlehem) verbeeldde, terwijl Delacroix een chroniqueur van zij tijd was. Scène des massacres de Scio is fotojournalistiek avant la lettre én een politiek protest. Hoe dramatisch Delacroix het tafereel ook in beeld bracht, de werkelijkheid was vele malen erger.

Rubens kindermoord
Pieter Paul Rubens De kindermoord van Bethlehem (1611-12) Een groot verschil tussen Rubens en Delacroix is dat eerstgenoemde een historische en geen eigentijdse slachting in beeld brengt
Eugène Delacroix, Scene of the massacre at Chios; Greek families awaiting death or slavery, 1824

Massacres of Chios [ christopherlong.co.uk ] | Chios massacre [ en.wikipedia.org ]