Dagelijks archief: vrijdag 15 april 2016

World Press Photo 1814

La carga de los mamelucos (El dos de Mayo) van Goya (1814)

Het schilderij Los fusilamientos del tres de mayo (1814) is misschien wel het bekendste doek van de Spaanse schilder Francisco Goya. In dit schilderij toont Goya zich een vertegenwoordiger van de donkere romantiek. Hij laat een werkelijkheid zien die ontspoord is en in het ravijn van angst, pijn en waanzin naar beneden stort. In de twintigste eeuw is men dit werk gaan waarderen als een vroege voorbode van de moderne schilderkunst: eenvoudig, abstraherend, rauw en confronterend. Maar Goya schilderde dit niet als kunstwerk maar als aanklacht tegen de oorlog.

Goya - Los fusilamientos del tres de mayo
Los fusilamientos del tres de mayo (1814)
266 х 345 cm. Museo del Prado, Madrid

123 jaar later zou zijn landgenoot Picasso hetzelfde doen met zijn Guernica. Daarbij was hij heel veel verschuldigd aan de expressiviteit van Goya. Deze brak definitief met de opvatting dat een schilderij als kunstwerk schoonheid zou moeten representeren. Een schilderij over de oorlog moest juist lelijk zijn, niet behagen maar schokken. De moderne schilderkunst die zich zou ontwikkelen in het tijdperk van de grauw geïndustrialiseerde wereld, herkende zich in deze missie. Goya staat zo aan het begin van het realisme, de kunst die de werkelijkheid ongecensureerd in beeld brengt en vaak helemaal niet mooi is.

Goya - The Fight against the Mamelukes
La carga de los mamelucos (1814)
268,5 x 347,5 cm. Museo del Prado, Madrid

Veel minder bekend is het andere grote doek dat Goya schilderde over de opstand in Madrid . Dit schilderij is een prequel van het beroemde Los fusilamientos del tres de mayo. In La carga de los mamelucos zien we hoe de Madrileense bevolking de Mamelukse gardisten van Napoleon aanvalt. De opstand van 2 mei 1808 zou het startschot blijken voor een gruwelijke guerilla die tot 1812 zou voortduren. Een kwart miljoen Franse soldaten kwamen daarbij om het leven en onder de Spaanse en Portugese bevolking vielen nog veel meer slachtoffers.

detail
La carga de los mamelucos detail

In La carga de los mamelucos werkt Goya net als zijn tijdgenoot Beethoven toe naar een crescendo in de emoties. In de Romantiek draaide het, net als in onze tijd, om de individuele emotie. Daarop wordt ingezoomd. Goya schildert niet netjes maar woest, woedend en niet van plan om er iets moois van te maken. Het nageslacht moet geschokt worden. De Opstand van 1808 en zijn gruwelijke gevolgen had Goya en zijn tijdgenoten verbijsterd. Zoals men zich na Auschwitz afvroeg of God nog langer kon bestaan, leek Goya zich af te vragen of na de verschrikkingen in zijn land de schoonheid nog bestaansrecht had.

detail
La carga de los mamelucos detail

Eigenlijk is het ongepast de twee schilderijen van de Madrileense Opstand “mooi” of “kunst” te noemen. Goya schilderde ze met de intentie van een oorlogsfotograaf. Als het dan toch een World Press Photo wordt, dan is het om de oorlog onder de aandacht te brengen en het publiek ervan te laten walgen.

Zoals men zich na Auschwitz afvroeg of God nog langer kon bestaan, leek Goya zich af te vragen of na de verschrikkingen in zijn land de schoonheid nog bestaansrecht had.
detail
La carga de los mamelucos detail
In 1814, Goya addressed the reagent, Cardinal Luis de Bourbon, offering to make works commemorating events from the War of Independence (1808-1812): “to perpetuate, with a paintbrush, the most notable and heroic actions or scenes of our glorious uprising against the tyrant of Europe”. The present work depicts the popular riot of 2 May, 1808, when the people of Madrid attacked the Mamelukes —Turkish soliders in Napolean´s French Army— who were taking the younger children of Carlos IV and Maria Luisa to France. This was the beginning of the War for Independence. Along with The Third of May 1808 in Madrid: the executions on Príncipe Pío Hill, this work may have decorated a triumphal arch that adorned the streets of Madrid during the entry of Fernando VII. It may also have been used during the celebration commemorating the second of May. The left side still bears the marks of the damage this canvas suffered in 1937 when the Museum´s collection was being transferred to the League of Nations in Geneva during the Civil War.
 
Bron: museodelprado.es