in Leeuwarden was op dat moment een optocht met bijzondere handdoeken
Mijn onderbuurvrouw maakte mij attent op een tentoonstelling van iconen uit de school van Jan Verdonk in de Nicolaïkerk in Utrecht. Zaterdag was er in de nabijgelegen Grieks-Orthodoxe Kerk Verkondiging aan de Moeder Gods aan de Springweg in Utrecht ook de jaarlijkse ontmoetingsdag van de Vereniging van Orthodoxen Nicolaas van Myra, dus het was ideaal met elkaar te combineren.
Na de viering van de Goddelijke Liturgie in de Grieks-Orthodoxe Kerk kwam ik met de tropaar van de heilige Nicolaas van Myra nog in mijn hoofd, aan bij de mooie Nicolaïkerk naast het Centraal Museum Utrecht. Het is dé lokatie voor een dergelijke tentoonstelling en heel toepasselijk was ook een reeks iconen tentoongesteld van het type heilige Nicolaas redt de zeevaarenden door leerlingen van Jan Verdonk. Maar de langste reeks (20 iconen van verschillende leerlingen) was die met het Mandylion als thema. Dat is de doek met het gelaat van Christus, die in de Kerk als de oericoon wordt gezien.
een van de twintig iconen
uit een reeks met hetzelfde thema
In zo’ n reeks zie je het persoonlijke handschrift extra duidelijk naar voren komen, juist omdat het de intentie is om het voorbeeld zo getrouw mogelijk na te volgen. Wat het originaliteitsprincipe betreft, is de iconenschilderkunst tegengesteld aan de meeste moderne kunst, juist omdat het sinds de Renaissance vooral om de persoonlijke visie en uitdrukking van de individuele kunstenaar gaat. Maar er zijn uitzonderingen.
Bijvoorbeeld de handdoek van het kunstenaarsduo vGtO waarvan ik sinds vorige week een van de gelukkige eigenaren ben. Een persoonlijk handschrift zien we hier niet meer, wel een meerduidige visie. De handdoek maakt deel uit van een Community Art Project Camminghaburen hangt de was buiten van het cultureel centrum Parnas in Leeuwarden. vGtO gebruikt de handdoek meerduidig: in zijn triviale functie als handdoek én als banier, als zelfbeeld-versterkend vaandel. Wat we zien is de een duidelijke verwijzing naar het Mandylion, maar zonder het gelaat van Christus, als een soort negatieve icoon, een afbeelding van de ‘negatieve theologie’ uit de post-christelijke tijd. Maar het kleine hartje blijft hoopvol verwijzen. Voor de een naar het Heilig Hart, voor een ander naar Fryslân boppe en voor weer een ander naar de koffiemelk. Wat een tijd, waarin ieder zijn eigen invulling mag maken!
[ mijn invulling ]
wéll eenduidig is de vacante identiteit
Bron: byld.nl/camminghaburen
de heilige Nicolaas redt de zeevaardenden
een icoon uit een serie van leerlingen van Jan VerdonkTropaar hl. Nicolaas van Myra
Als richtsnoer van het geloof
voorbeeld van zachtmoedigheid
leraar der onthouding
zo heeft de waarheid uwer daden
U aan de kudde getoond.
Door nederigheid hebt gij het verhevene gewonnen
door armoede de rijkdom
Vader en aartsbisschop Nicolaas
bid tot Christus God onze zielen te redden.
