Het NIKI (Nederlandse kunsthistorisch instituut) in Florence bestaat 50 jaar en viert dat deze zomer met het Olandiamo? Festival. Hoogtepunt van dit festival is een tentoonstelling in het Palazzo Pitti. Italiaanse schilders uit de Renaissance worden hier vergeleken met schilders uit het vijftiende eeuwse Brugge.

Algemeen wordt de Renaissance beschouwd als een ‘uitvinding’ van de vijftiende eeuwse Italiaanse stadstaten. Maar het enorme belang van Vlaamse steden als Gent en vooral Brugge voor de ontwikkeling van de schilderkunst wordt dan volledig over het hoofd gezien. Deze tentoonstelling laat zien dat grote jongens als Ghirlandaio en Raffael behoorlijk schatplichtig zijn geweest aan bijvoorbeeld Jan van Eyck en Hans Memling. De eerste staat overigens aan het begin van de olieverftechniek, waaraan de Vlaamse Primitieven hun verbluffende gedetailleerdheid hebben te danken. Juist dat aspect heeft op de vijftiende eeuwse Italianen enorme indruk gemaakt. Maar er is meer dat de Vlaamse schilders onderscheiden van hun Italiaanse vakbroeders. Raffael liet zich in een van zijn portretten inspireren door Hans Memling en plaatste achter de geportretteerde een minitieus geschilderd landschap.

firenze2008.it | Palazzo Pitti | Palazzo Pitti virtuele tour

Een van die films die je steeds weer kunt zien, is One Flew over the Cuckoo’s Nest. Zoals bekend werd deze film de grote doorbraak voor Jack Nicholson. Gisterenavond zag ik hem weer eens en deze keer viel mij vooral op wat we me het product ‘Nicholson’ in huis gehaald hebben. In de eerste plaats natuurlijk amusement, want Jack is fun. Ook al is hij vals en denkt hij alleen aan zijn eigen voordeel, zijn charmes maken alles goed. En zo kun je naar One Flew over the Cuckoo’s Nest kijken als naar een vermakelijke comedy. Maar de film is meer. Behalve de sublieme casting van de overige personages is, gaat het verhaal ook over autoriteit en over wat nodig is om de werkelijkheid aan te kunnen. Milos Forman heeft een fascinatie voor gekkenhuizen. Dat zagen we terug in Amadeus (1985) en Goya’s Ghost (2006). Het gekkenhuis toont ons een spiegel. We kunnen zien wie wij zijn door de patienten van een psychiatrische inrichting. In hun persoonlijke verwonding kunnen we iets van onszelf herkennen en daarin bestaat ook onze betrokkenheid met deze arme zielen. Maar we kunnen ons ook verplaatsen in de sluwe MacMurphy. Met zijn innemende charmes verovert hij ons zoals hij ook zijn hulpeloze afdelingsgenoten voor zich wint.

One Flew over the Cuckoo’s Nest lijkt een tegenstelling te construeren tussen MacMurphy die het ‘gewone’ leven introduceert en Nurse Ratched die het ‘kunstmatige’ leven vertegenwoordigt. Maar het ‘gewone leven’ van MacMurphy is tegelijkertijd een immoreel en crimineel leven, terwijl het gedisciplineerde leven van Nurse Ratched ook juist datgene te bieden heeft wat verwarde zielen nodig hebben: rust, reinheid en regelmaat. MacMurphy‘ s leven lijkt op korte termijn heel aantrekkelijk (sportwedstrijden op televisie, boottochtjes en veel lol), maar tegelijkertijd word je uitgekleed waar je zelf bijstaat, zoals in de pokerscene. Wat overblijft, is een duivelse grijns en het gevoel in de maling te zijn genomen.

Vanavond te zien: Batman (1989) met Jack Nicholson als The Joker.

One Flew Over the Cuckoo’s Nest is een boek van Ken Kesey (1962), een film naar het boek, geregisseerd door Milos Forman in 1975 en een Nederlandse toneelbewerking. Het vertelt het verhaal van de criminele herrieschopper Randle P. McMurphy (in de film gespeeld door Jack Nicholson), die in een psychiatrische inrichting terechtkomt. Hij heeft zich namelijk opzettelijk als geestesziek voorgedaan in de hoop zijn gevangenisstraf in relatief comfort uit te kunnen zitten. Daar vecht hij het autoritaire bewind van zuster Ratched (Louise Fletcher) aan. Het begint met simpele pesterijen uit balorigheid, maar dan ontdekt McMurphy twee dingen die het een serieuzere ondertoon geven.

Bron: nl.wikipedia.org

Helaas ontdekte ik pas vorige week dat Simon Schama’s Power of Art al weken door het Belgische Canvas op de donderdagavond wordt uitgezonden. De serie was in oktober en november 2006 op BBC Two te zien en heeft daar gelukkig een eigen hoekje aan overgehouden op de reusachtige website van de BBC, die overigens een wereld op zichzelf is.

Het aardige van de website bij deze serie is de link met de actualiteit. De BBC betrekt hedendaagse kunstenaars erbij die een van de acht geselecteerde kunstenaars als inspiratiebron hebben. Zo laat bijvoorbeeld Jack Vettriano zich door Vincent van Gogh inspireren. Op de website staan ook reportages van de opdracht die de BBC aan tien hedendaagse kunstenaars heeft gegeven om een kunstwerk te maken dat de ‘cultural power’ van een stad in het Verenigd Koninkrijk weerspiegelt.

Simon Schama’s Power of Art

1 Caravaggio
2 Bernini
3 Rembrandt
4 David
5 Turner
6 Van Gogh (vanavond op Canvas)
7 Picasso (volgende week op Canvas)
8 Rothko (7 augustus op Canvas)

Simon Schama’s Power of Art [ bbc.co.uk ] | meer kunstprogramma’s bij de BBC