Dagelijks archief: dinsdag 3 augustus 2010

laat los !

over de imperatief van het postmodernisme

zapperDe geest van het postmodernisme is een (weg)zapper. Wanneer dé Waarheid (het Grote Verhaal) in beeld komt, zapt het snel weg naar een ander kanaal dat voor het postmodernisme evengoed ‘een verhaal’ is. De geest van het postmodernisme keert zich af van dé Waarheid omdat dé Waarheid voor het postmodernisme heel griezelig is. In sociaal opzicht lijkt dé Waarheid je geen goed te doen. Anderen vinden dan bijvoorbeeld dat je arrogant bent. Je komt in een verkeerde hoek te staan, de hoek van het fundamentalisme, de hoek van kruisridders, nazi’s en moslimterroristen. De waarheidsclaim wordt dus verbonden met misdaden tegen de mens(elijk)heid. Daarom kun je beter uit de buurt van de waarheidsclaim blijven.

Het relativisme is als houding veel aantrekkelijker omdat je dan jezelf nooit op iets vast hoeft te leggen. Je blijft als het ware ‘vloeibaar’ en dat maakt je ook ongrijpbaar. Dat lijkt een goede strategie, want bij een eventuele tegenstander lijk je zo geen coördinaten meer te hebben. Het boeddhisme is als levensbeschouwing ook aantrekkelijk. Relativisme en boeddhisme ontkennen beiden dé Waarheid. Daarom verbindt het postmodernisme zich graag met relativisme en boeddhisme. Het zijn ‘veilige’ posities omdat ze uit de buurt blijven van de waarheidsclaim. Toch claimen ze impliciet toch ook dé Waarheid, namelijk: “dé Waarheid bestaat niet.” Dat is dus het ‘fundament’ van het postmodernisme. Toch wordt déze waarheidsclaim wéll veilig gevonden.

De imperatief van het postmodernisme is ‘niet-vastleggen’ of ‘loslaten’. Als je écht (be)vrij(d) wilt worden, moet je loslaten. Ook voor het boeddhisme geldt dit. In het christelijk geloof is het anders: als je (be)vrij(d) wilt worden, heb je een bevrijder nodig. Want als je écht in doodsnood bent, kun je jezelf niet (meer) bevrijden. Zou de drenkeling die de leeflijn krijgt toegeworpen niet vastgrijpen? Het christelijk geloof vraagt dus juist om persoonlijke hechting, niet om abstracte onthechting. Toch spreekt de Bevrijder ook over loslaten : Hij zegt: “Wie zijn leven wil behouden, zal het verliezen, maar wie zijn leven wil verliezen omwille van Mij, zal het behouden.”

Boeddha en Christus spreken allebei over onthechting, loslaten, bevrijding en verlossing van het ego en de begeerten. Maar de Weg die zij aanbieden is totaal verschillend: Christus zegt dat we het Leven zullen behouden in Hém wanneer we ons eigen ik loslaten. En Boeddha zegt dat als we ons op eigen kracht onthechten van gedachtenconstructies (die uit het ego voortkomen) dat we na een lange reeks van levens in het eeuwige niet-Leven (nirvana) uitdoven.