Dagelijks archief: woensdag 19 januari 2011

een werkelijkheid die niet deert

gezien op DVD: Les vacances de monsieur Hulot (1953)

Monsieur HulotLes vacances de monsieur Hulot is een sfeervolle en poëtische aaneenschakeling van visuele grappen. De film klopt aan alle kanten. De zwierige open typografie van de openingsgeneriek en het lichtvoetige Quel Temps Fait-Il A Paris van Alain Romans passen perfect bij het verpozen, flaneren en uitwaaien aan zee. Waar kende ik deze sfeer ook alweer van? Bert Haanstra, inderdaad. Hij kende Tati persoonlijk. In Alleman (1963) is soms de invloed van Les vacances de monsieur Hulot te herkennen. Beide regisseurs observeren het alledaagse leven met een nadruk op spontaan geestige momenten.

Les vacances de Monsieur Hulot
de zwierige open typografie past perfect bij het verpozen, flaneren en uitwaaien aan zee

Jacques Tati was op zijn beurt weer beïnvloed door de stomme film. Zelf was hij altijd variété artiest geweest totdat hij vlak na zijn veertigste zijn eerste lange film Jour de fête (1949) maakte. De grote komieken van de stomme film waren hun carrière vaak ook begonnen in het variététheater. Daarin hadden ze geleerd hoe je zonder woorden met mime een verhaal kon vertellen, meestal door het aaneenrijgen van visuele grappen. Deze manier van vertellen was geknipt voor de slapstickcomedy waarbij een ‘uitvergroot’ geluid het visuele effect versterkt.

Door de overdrijving ontstaat een aanstekelijk soort werkelijkheid, een werkelijkheid waarbij iemand een zwart gezicht krijgt als er een zwarte bol ontploft, een werkelijkheid die niet deert.

Net als in de burleske of het stripverhaal is deze manier van vertellen gebaseerd op overdrijving. Je ziet die overdrijving vooral in de gebaren, mimiek en de bewegingen van de hoofdfiguur. Zijn wereld is de wereld van de komische stripfiguur. Als de deur naar het strand opengaat, waait gelijk alles maar dan ook alles van tafel. Als een auto remt, vliegen de achterbanden bijna de lucht in. Als iemand boos is, schudt hij uitdrukkelijk vele malen met zijn vuist. Door de overdrijving ontstaat een aanstekelijk soort werkelijkheid, een werkelijkheid waarbij iemand een zwart gezicht krijgt als er een zwarte bol ontploft, een werkelijkheid die niet deert. Het is ook een werkelijkheid van gelegitimeerd leedvermaak waarbij we mogen lachen als iemand op zijn neus valt.

Quel Temps Fait-Il A Paris
van Alain Romans

Tati, een kwestie van kijkenVorige week kocht ik het boek Jacques Tati. Een kwestie van kijken (2010) van Ann Meskens en ben dat nu aan het lezen. Al eerder, in 2003 publiceerde zij het essay Les vacances de monsieur Hulot, of het verlangen naar vrije tijd dat voor het boek bewerkt werd.

In Les vacances de monsieur Hulot speelt Tati voor het eerst het personage van Monsieur Hulot: een lange slungelige man, excentriek maar goedbedoelend, met een pijp, paraplu, flaphoedje, vlinderdas en te korte broek. Hulot is een ouderwetse man die niets begrijpt van de wereld om zich heen. Hij bedoelt alles goed, maar door zijn onhandigheid stuurt hij alles in de war. Tati zou monsieur Hulot in al zijn latere films spelen en Hulot zou uitgroeien tot een van de grootste iconen uit de komische cinema. In Les vacances de Monsieur Hulot gaat Hulot op vakantie naar een luxe vakantieoord aan zee. Binnen de kortste keren wordt het hele hotel op stelten gezet. Met deze komedie wilde Tati kritiek leveren op de decadentie van de bourgeoisie. Het hele hotel is daarom bevolkt met kakkerige, rijke mensen, die voortdurend het slachtoffer worden van stuntelpartijen van Hulot. De film groeide uit tot Tati’s meest succesvolle en meest geprezen film. Tal van scènes – de tennispartij, de kano die in een krokodil verandert en het diner in het hotel – werden legendarisch. De film is op prachtige locaties in het Franse Saint-Marc-sur-Mer (Loire-Atlantique) opgenomen en heeft een glossy ansichtkaartachtige zwart-witfotografie. De jazzsaxofoonmuziek van de film is van Alain Romans en werd wereldberoemd. In deze film gaat Tati met zijn maatschappijkritiek en filmstijl al een hele stap verder dan in zijn vorige films. Tati laat duidelijk een fascinatie zien voor mensenmassa’s, de dialogen worden minder, het verhaal abstracter, de geluidseffecten prominenter en de close-ups zijn al verdwenen. Door het minimum aan dialoog moet de film het hebben van situaties en mimiek, waardoor de prent een beetje Engels aandoet.
 
Bron: nl.wikipedia.org

tativille.com