vorig weekend in Emmerich gekocht:
Die Deutschen und ihre Mythen van Herfried Münkler
Terwijl de meeste naties hun nationale mythen konden blijven koesteren, heeft het mythegevoelige Duitse volk na 1945 afstand moeten doen van zijn mythen, die sinds het Duitse Keizerrijk als brandstof werden gebruikt voor kwaadaardige politieke doeleinden. Duitse mythen waren na de oorlog taboe geworden. Toen de Duitse kunstenaar Anselm Kiefer in de jaren zeventig zich met het pijnlijke Duitse verleden ging bezighouden en de mythen als het levenssap uit dat verleden in zijn werk perste, was dat nog zeer omstreden.
Maar sinds de Duitse Eenwording van 1990 is er een verandering gekomen in het historische bewustzijn van onze oosterburen. De documentaireserie Die Deutschen van de ZDF laat zien dat de Duitsers de zwartste bladzijde uit hun nationale geschiedenis verwerkt lijken te hebben. Er is weer ruimte voor het Duitse verleden van vóór het nationaal-socialisme en dat verleden mag weer bepalend zijn voor de Duitse identiteit. Een Duitser die zich niet schaamt voor zijn eigen nationaliteit wordt niet meer voor neo-nazi aangezien. Die Deutschen und ihre Mythen van Herfried Münkler past in het jongste historische onderzoek naar de Duitse identiteit. Veertig jaar geleden was de tijd voor een dergelijke studie nog niet rijp geweest. Maar twintig jaar na de Duitse hereniging mag een Duitser weer schrijven over de Duitsers en hun mythen.
Die Nibelungen Siegfried, 1924
een film van Fritz Lang
Nationalmythen beschwören Gestalten der Vergangenheit,
um Zukunft zu garantieren.
Sie erheben den Anspruch, die Geschichte der Nation nicht nur zu deuten, sondern ihren Fortgang zu strukturieren.
Herfried Münkler
In het laatste kwart van de negentiende eeuw was het jonge Duitse Keizerrijk (1871-1918) een El Dorado van politiekgeladen mythen. Nadat Pruisen het Franse Keizerrijk had verslagen, werd Duitsland onder Pruisische leiding het nieuwe keizerrijk in Europa en Frankrijk werd gedegradeerd tot republiek. Met talloze monumenten werd de superioriteit van Duitsland ten opzichte van Frankrijk gevierd. De Duitsers identificeerden zich met de Germanen die de machtige Romeinen buiten de deur hadden weten te houden. Dat was de Franken nooit gelukt! Deze identificatie met de Germaanse voorouders zou in het nationaal-socialisme het heidendom doen herleven. In de negentiende eeuwse mythevorming rond Hermann der Cherusker en natuurlijk Siegfried der Drachentöter, werd het levenssap uit de heidense wortels van Germania door de stam van het Keizerrijk opgezogen en zou een halve eeuw later gegist zijn tot het giftige brouwsel van arianisme en anti-semitisme.
Friedrich Tüshaus 1876, Schlacht zwischen Germanen und Römern am Rhein
In het bovenstaande schilderij van de vergeten schilder Friedrich Tüshaus verslaan de Germanen de Romeinen aan de Rijn. Het schilderij heeft een sterke politieke lading. Het gaat niet alleen over de Germaanse superioriteit over de Romeinen, maar ook over het pauselijke Rome. Het Duitse Keizerrijk was een uitvinding van het protestantse Pruisen dat zichzelf zag als de erfgenaam van Luther en de erfvijand van Rome.
Herfried Münkler schreibt über die Deutschen und ihre Geschichte im Spiegel ihrer Mythen. Dabei erweckt er alte Sagen – etwa um die Nibelungen - zu neuem Leben, besichtigt schicksalhafte Orte wie Weimar, Nürnberg oder den Rhein und lässt historische Persönlichkeiten wie Hermann den Cherusker, Friedrich den Großen oder den Papst auftreten – selbst die D-Mark fehlt nicht in diesem Reigen. In einer großen historischen Analyse zeigt Münkler, wie Mythen unsere nationale Identität geformt haben und welch motivierende und mobilisierende Kraft ihnen eignet – im Positiven wie im Negativen. Denn in der deutschen Geschichte gingen Mythos und Politik stets Hand in Hand. So dienten die Schlacht im Teutoburger Wald oder der Drachentöter Siegfried der inneren Militarisierung der Deutschen, und das “Unternehmen Barbarossa” führte sie direkt in den Untergang. Nach 1945 erblühte die Bundesrepublik im Mythos vom “Wirtschaftswunder”, die DDR richtete sich am “antifaschistischen Widerstand” auf. Heute dagegen ist Deutschland ein mythenarmes Land – ist das ein Fluch oder ein Segen?
Bron: Klappentext – Die Deutschen und ihre Mythen, Rowohlt Taschenbuch Verlag
Die Deutschen und ihre Mythen [ arte.tv ] | boekbespreking [ literaturkritik.de ]
Na Sunset Boulevard (1950) en Sabrina (1954) was op de Belgische zender Een afgelopen zondagmiddag The Apartment (1960) te zien. Een jaar na het succes van Some like it hot (1959) was het alweer raak voor Billy Wilder. The Apartment werd genomineerd voor tien Academy Awards en wist er vijf te verzilveren. Billy Wilder won zelf de tandem voor de beste regie en het beste draaiboek. Wat mij onmiddellijk opviel, is de parallel met de tv-serie Mad Men waarin eveneens de huwelijkse ontrouw in de corporate world van Manhattan anno 1960 breed wordt uitgemeten. Het verzekeringskantoor uit The Apartment dateert uit dezelfde tijd als het reclamebureau Sterling Cooper uit Mad Men. Om de werkvloer nog imposanter te laten lijken, bedacht art director Alexandre Trauner een optische truc en manipuleerde het perspectief. De bureaus op de voorgrond zijn groter dan de bureaus op de achtergrond en ook het personeel op de achtergrond is kleiner dan op de voorgrond. The Apartment speelt zich af in november en december 1959 en eindigt op nieuwjaarsdag 1960.
