Twee weken geleden kocht ik een DVD-box met daarin negen films noir uit de jaren veertig. De film noir uit de klassieke periode (1941-1958) heeft een geweldige stijl en sfeer. De mannen dragen meestal een hoed, een trenchcoat en grossieren in cynische one liners. De vrouwen zijn bijna zonder uitzondering seksuele roofdieren. Hun biotoop bestaat uit rokerige kamers waardoor het licht door de jaloezieën in strepen naar binnen valt of donkere, glimmende straten in de regen. Harde licht-donkercontrasten, diagonalen, silhouetten en veel schaduwen bepalen steeds het beeld. Eigenlijk is de film noir een verzameling cliché’s. Maar met een goed scenario gaan deze zelden vervelen.
In de oorlog verschenen de eerste Amerikaanse noirs waarvan The Maltese Falcon en Double Indemnity misschien wel de beroemdste zijn. Toen de oorlog voorbij was, ging het hard met de film noir met als topjaar 1948. In dat jaar werd in de Verenigde Staten iedere week een nieuwe noir afgeleverd. Veel klassieke Hollywoodsterren hebben in die periode hun doorbraak gemaakt in een film noir: Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Kirk Douglas, Burt Lancaster, Ava Gardner, Alan Ladd, Veroncia Lake, Robert Mitchum, Jane Greer, Rita Hayworth, Lana Turner en Gene Tierney.
Na 1955 werd het langzaam wat minder. Het publiek raakte verzadigd en bovendien was Technicolor in opmars en deze leende zich veel minder voor het genre dan beelden in zwart-wit. Toch kon je in kleur ook een film noir maken zoals Hitchcock liet zien met Vertigo, al is deze noir eigenlijk een kruising tussen een klassieke tragedie en mysterie.
Film noir en het detectiveverhaal hebben elkaar wederzijds beïnvloed. Het begon in de Verenigde Staten met het detectiveverhaal, waarvan Raymond Chandler (1888-1959) en Dashiel Hammett (1894-1961) de meesters waren. Hun verhalen die in magazines als Black Mask verschenen, werden al sinds de jaren twintig geïllustreerd door tekenaars. De cover was het belangrijkst en moest in de kiosk verleiden.
Maar het detectiveverhaal vond ook zijn weg naar het beeldverhaal. Twee tekenaars die in de jaren veertig de film noir oppakten in het beeldverhaal waren Alex Raymond (1909-1956) en Will Eisner (1917-2005). Raymond stierf al op 46-jarige leeftijd en Eisner overleefde hem bijna een halve eeuw. Hun helden, de privé detectives Rip Kirby (1946-1956) en The Spirit (1940-1952) beleefden hun avonturen in de periode van de klassieke film noir. De beelden waren nog contrastrijker dan in de cinematografische vorm, zwarte inkt op wit papier, soms met een puntraster voor de grijswaarden.
De quotes in de balloons komen uit This gun for hire.
