In 1965 verfilmde de Engelse filmregisseur David Lean de beroemde roman van Boris Pasternak. Al eerder had hij met The Bridge over the River Kwai (1957) en met Lawrence of Arabia (1962) twee grote epische filmdrama’s op zijn naam gezet. Met Dr. Zhivago zou hij zijn genie als filmmaker nogmaals bewijzen. Lean‘s epische drama’s passen nog helemaal in de traditie van Gone with the wind en de drama’s van Cecil B. DeMille. Dr. Zhivago was een van de laatste films in deze traditie die door de opkomst van het snelle en gewelddadige ‘nieuwe Hollywood’ ouderwets was geworden.
Films van meer dan drie uur zijn voor ons een te lange zit geworden. Bovendien passen kamerbrede muziek en zware symboliek niet meer echt in deze tijd. Toch worden bovengenoemde films van David Lean nog altijd erkend als tijdloze meesterwerken. Vanaf het begin was dat al zo. The Bridge over the River Kwai kreeg in 1957 de oscar voor de beste film, Lawrence of Arabia volgde vijf jaar later en ook Dr. Zhivago had deze oscar in 1965 eigenlijk verdiend, maar The Sound of Music ging er mee vandoor. Bij elkaar wonnen deze drie films van David Lean in 1957, 1962 en 1965 negentien oscars.
beginzin uit de roman
De zware symboliek die David Lean graag gebruikt, leent zich uitstekend voor Russisch drama. In een van de eerste scenes in Dr. Zhivago wordt de moeder van de kleine Joeri Zhivago begraven. Het is een prachtige visualisering van de eerste zin uit Pasternak‘s roman: “Zij liepen en liepen maar door en zongen Vjetsnaja Pamjat (Eeuwige Gedachtenis), en steeds als zij ophielden leek het, alsof hun benen, de paarden, de windvlagen op hun eigen ritme doorgingen met zingen.” De scene begint met een lang panoramashot van een verlaten landschap met op de voorgrond een karakteristiek Russisch-orthodox kruis. Vanuit de verte nadert langzaam een begrafenisstoet. Dan zien we de kleine Joeri en volgen detailopnamen van de stoet. Een begrafenis in de ijzige kou met het langzame en gedragen liturgische gezang heeft in zichzelf een diepe symboliek en David Lean neemt echt de tijd om ons daar naar te laten kijken.
Regisseur Michael Cimino filmde overigens met eenzelfde geduldige camera een Russisch-orthodoxe bruiloft in The Deer Hunter. Je hoort vaak dat die scene veel te lang duurt, maar juist deze trage bruiloftsscene is heel betekenisvol in het drieluik (hemel, hel en louteringsberg) dat het verhaal omlijst.
Russische drama [ 1 ] | Russische drama [ 2 ] | Russische drama [ 3 ]
