De afgelopen dagen waren we voor het eerst dit jaar voor langere tijd in Duitsland en was er tijd om in de boekhandels te neuzen naar de nieuwste uitgaven over Duitse geschiedenis. Frederik de Grote werd op 24 januari 1712 geboren en met de nationale herdenking in Potsdam beleefde het Friedrich Jahr 2012 al vroeg zijn hoogtepunt. Uitgevers en magazines hadden hun boeken en bijlagen in 2011 al klaar liggen en in de Duitse boekhandels is dat niet over het hoofd te zien. Geschiedenis leeft in Duitsland sowieso veel meer dan hier. Zo kocht ik nota bene bij een klein pompstation twee geschiedenis magazines van GeoEpoche over Pruisen en Wilhem II. In een boekhandel in Celle kocht ik Ich Friedrich II van Hans Bentzien waarin deze in de huid kruipt van der Alte Fritz (en ook van de junge Fritz). De 85-jarige Bentzien werd een halve eeuw geleden minister van cultuur in de DDR, maakte televisieprogramma’s en schreef boeken over geschiedenis. Het boekje is geïllustreerd met tekeningen die Adolph Menzel oorspronkelijk maakte voor Geschichte Friedrichs des Großen (1839-1842) van Franz Kugler.

Afgelopen weekend heb ik mij een beetje onder laten dompelen in de Silezische oorlogen die Frederik de Grote halverwege de achttiende eeuw voerde tegen Oostenrijk, Frankrijk, Rusland en Zweden. In 1761 leek het lot voor Pruisen bezegeld en stond het aan de rand van de afgrond. Maar op 5 januari 1862 (25 december 1861 in Sint Petersburg) geschiedde een wonder: tsarina Elisabeth overleed en werd opgevolgd door Peter III die een bewonderaar was van Frederik de Grote. Rusland sloot vrede met Pruisen en trok zich daarmee terug uit de Zevenjarige Oorlog. De coalitie viel uit elkaar en Oostenrijk moest uiteindelijk ook de strijd tegen Pruisen opgeven. In 1763 werd de oorlog afgesloten met de Vrede van Hubertusburg. Pruisen had standgehouden maar was wel pleite. Toch werd in 1763 in Potsdam een begin gemaakt aan het Neues Palais (foto onder) waar honderd jaar later de wieg zou staan van Wilhelm II.

De kaart van Europa was vrijwel onveranderd gebleven maar van nu af aan was Pruisen een grote mogendheid en speelde het in de daaropvolgende eeuw zijn deuntje mee in het concert der grote mogendheden. En wat voor een deuntje! Tussen 1861 en 1871 smeedde Bismarck Duitsland onder Pruisische aanvoering tot een eenheid. Aan het einde van de negentiende eeuw ging het Duitse Rijk in het concert der grote mogendheden steeds meer overstemmen. Het werd de grootste macht op het continent én na 1900 ook een bedreiging voor Engeland op zee. Hierdoor en door zijn centrale ligging in Europa was het Duitse Rijk in 1914 veroordeeld tot een meerfrontenoorlog tegen een coalitie van grote mogendheden die uiteindelijk sterker zou blijken. Na twee vernietigende wereldoorlogen waarin de Pruisische militaire agressie onmiskenbaar aanwezig was, werd Pruisen door de geallieerden in 1947 tenslotte opgeheven.

Pruisen [ nl.wikipedia.org ] | Preußen 1701-1871 [ shop.stern.de ]