Drie weken geleden schreef ik hier al iets over de jongste tv-bewerking van Oorlog en Vrede door de BBC. Gisteren werd het vierde deel van deze zesdelige miniserie uitgezonden. Het is een typisch Engelse interpretatie. Tolstoj verpakt in een kostuumdrama. Louis Menand schreef vorige week in The New Yorker: Does the new series get the novel? Not really. It’s a costume drama, “Downton Abbey” goes to Moscow.

Dat is helemaal niet erg, want de Engelsen zijn nu eenmaal erg goed in kostuumdrama. Dat Pierre, Natasja, Andrei en al die andere Tolstoj-personages Engels spreken stoort mij overigens niet. Sinds de megaproductie van King Vidor uit 1956 ben ik eraan gewend dat er in War and Peace Engels gesproken wordt. Als Rus zou ik mij daar waarschijnlijk aan ergeren, maar we moeten niet vergeten dat Tolstoj zijn adellijke personages vaak meer in het Frans conserveren dan in het Russisch. De taal van de vijand nog wel!

Dat het in Rusland rond 1800 gewoon was om Frans te spreken, had alles te maken met de achttiende eeuw, waarin er in heel Europa een aristocratie was gevormd, volledig geënt op de Franse cultuur. Uit deze wereld kwam de adellijke Tolstoj (1828-1910) zelf ook voort. In de negentiende eeuw begon dit steeds meer te wringen met het nationalisme waarin men naar de Russische identiteit begon te zoeken. Waar kennen we dat van?

War and Peace [ imdb.com ]

In het Google Art Project is een reeks studiebladen opgenomen van de Amerikaanse landschapsschilder Frederic Edwin Church. Hij schilderde niet alleen de grootsheid van de natuur in Noord-Amerika maar ook die van Zuid-Amerika. Wereldberoemd is zijn Heart of the Andes uit 1858. In 1853 werkte hij al in de Andes en in Ecuador maakte Church onderstaande olieverfschets van de vulkaan Cotopaxi gezien vanaf de Ambato.

Net als Alexander von Humboldt (1769-1859) een halve eeuw eerder, bedwong Church het reusachtige bergmassief. Von Humboldt, die toen nog leefde, inspireerde hem tot het vastleggen van de fysiognomie van de Andes. Toch is zijn werk niet uitsluitend wetenschappelijk, maar doordrongen van romantiek. Romantische wetenschap, zou je het kunnen noemen. Hij schilderde niet in de eerste plaats geologische bijzonderheden, al zijn deze wel te zien in zijn werk, maar het sublieme van de natuur. Church wilde overweldigen, zoals de natuur hem overweldigd had.

Afgelopen dinsdag schreef ik iets over het Gezicht op Avignon van Jean-Baptiste Camille Corot (1796-1875). In dit panorama liet Corot in 1836 een abstraherende blik op de wereld zien. Landschappelijke elementen worden herleid tot vlakjes gedekte kleur. Verhoudingen worden uitgebalanceerd. Zijn landgenoot Paul Cézanne (1839-1906) zou na de dood van Corot nog een stap verder gaan en de geestelijk vader van het kubisme worden. Alle vormen in de natuur waren volgens hem te herleiden tot de kubus, bol en cilinder. De moderne visie in de schilderkunst was rond 1880 geboren.

Nu ontdekte ik gisteren een landschap van Corot waarin de verbinding met Cézanne nog duidelijker aanwezig als in het Gezicht op Avignon uit 1836. Het is in 1827 geschilderd nabij het stadje Olevano in de buurt van Rome.

Corot‘s Gezicht op Olevano roept niet alleen in de vereenvoudiging van de vorm associaties op met het werk van Cézanne, maar ook door het kleurgebruik. Cézanne gebruikt het liefst vert émeraude (smaragdgroen) en combineerde dat meestal met oker.