De Eerste Wereldoorlog maakte voorgoed een einde aan ‘de romantiek’ van de oorlog. Toen de grote mogendheden zich in juli en augustus 1914 mobiliseerden, leek er aanvankelijk niet zo heel veel verschil met de Napoleontische oorlogen van honderd jaar daarvoor. Vooral de regimenten van Oostenrijk-Hongarije, dat als de meest behoudende natie van Europa gold, waren gekleed in uniformen die nog oude waarden als eer en menselijke waardigheid vertegenwoordigden. De moderne Duitsers waren inmiddels al gekleed in zakelijk veldgrijs. Aan beide zijden werden net als in de tijd van Napoleon nog tienduizenden paarden voor de strijd ingezet.
Bron: Geert Mak, In Europa (blz. 114)
Niemand had in die eerste dagen van augustus nog in de gaten, hoe verschillend deze oorlog zou worden in vergelijking met alle andere oorlogen in de geschiedenis. Dat kwam hoofdzakelijk door de enorme technische ontwikkelingen van de tweede helft van de Negentiende Eeuw en het begin van de Twintigste Eeuw. De houwitser, waarvan de zwaarste (420 mm!) die Dicke Bertha (genoemd naar Bertha Krupp, de erfgename van het Krupp-concern) in naam de bekendste was, maakte een einde aan driehonderd jaar vertrouwen in het fort als effectief verdedigingsbouwwerk. Ook het spoorwegennet dat zich over Europa had uitgesponnen, zou de oorlogsvoering sinds Napoleon drastisch veranderen. Het automatische geweer en de mitrailleur maakten het ingraven noodzakelijk, zoals de Engelsen tijdens de boerenoorlog al hadden ondervonden. En tijdens de Grote Oorlog werd door de Engelsen de tank geintroduceerd en de onderzeeboot en chemische wapens door de Duitsers. Samenvattend kun je dus constateren dat de enorme verworvenheden van de vooruitgang zich in de Eerste Wereldoorlog zich voor het eerst met verpletterende kracht tegen de mens gingen keren.
De Grote Oorlog maakte daarom ook in één klap een einde aan het vooruitgangsoptimisme, dat de Europese cultuur sinds de Achttiende Eeuw had voortgestuwd. Voor het eerst moest de mens vechten tegen de machine en werd hij gedegradeerd tot kanonnenvlees. Zoals in de matrix-trilogie een ‘softwarematige’ oorlog wordt uitgewerkt van de kunstmatige intelligentie tegen de mens door zijn bewustzijn te veranderen, zo woedde er tussen 1914 en 1918 voor het eerst een oorlog tegen de ‘hardware’. Beide partijen moesten het opnemen tegen orkanen van ijzer en staal en walsen van vuur.
( Een Duits soldaat die getuige was van de beschieting van een Belgisch fort )
Bron: members.lycos.nl/verdun2001/dickebertha.html
Een paar jaar geleden zag ik in Berlijn een boeiende tenstoonstelling (zie catalogus hiernaast) over de Grote Oorlog, schuin tegenover de plek waar ooit het stadsslot stond en waarin de Duitse keizer resideerde als hij in Berlijn was. Daar stond ook een proefopstelling uit 1905 uit de testfabrieken van Krupp. Een granaat van 130 mm had zich dwars door 70 mm dik plaatstaal geboord. Een kracht die mijn verstand te boven gaat. Maar inmiddels al weer 60 jaar levend in het atoomtijdperk, is dit soort geschut even achterhaald als de pijl en boog in die tijd waren. Toen men eens aan Albert Einstein vroeg hoe de Derde Wereldoorlog eruit zou zien, antwoordde hij: “dat weet ik niet. Maar de Vierde Wereldoorlog weet ik wel. Met stokken en met stenen.”
Een houwitser (via het Duits Haubitze uit het Tsjechisch houfnice, slinger) is een stuk artillerie, gebruikt vanaf de Eerste Wereldoorlog. Artilleriegeschut wordt ook wel krombaangeschut of worpgeschut genoemd (in tegenstelling tot vlakbaangeschut zoals het kanon, dat projectielen in een rechte lijn afvuurt). Houwitser kunnen projectielen tot 30 kilometer ver afschieten. Een voorbeeld van een grote houwitser is Dikke Bertha.
Websites over de Eerste Wereldoorlog
Nederlandstalig
De Eerste Wereldoorlog [ door Menno Wielinga ]
Wereldoorlog I in de Westhoek [ website uit West-Vlaanderen ]
Forum Eerste Wereldoorlog
Engelstalig
firstworldwar.com
worldwar1.com
The Great War [ Amerikaanse website bij PBS documentaire uit 1996 ]
Duitstalig
Der Erste Weltkrieg
Erster Weltkrieg Online
Der Weltkrieg, Ereignis und Erinnerung [ tentoonstelling in Berlijn, 2004 ]
Franstalig
Collection de Photographies
Artillerie Française
La Grande Guerre
La ressource collective sur la Grande Guerre
Russischtalig
ßõрòðѠüøрþòðѠòþùýð [ ru.wikipedia.org ]
ßõрòðѠüøрþòðѠòþùýð 1914 – 1918 óþôþò
website uit de Oekraine [ en voormalig deel van Oostenrijk-Hongarije ]