Een van de grote verschillen tussen ons en onze voorouders vijfhonderd jaar geleden is dat zij in een „betoverde„ wereld leefden, en dat wij dat niet doen, of in ieder geval veel minder. We zouden dit kunnen zien als het „verlies„ van een aantal overtuigingen en praktijken. In principe zijn we modern geworden door aan bijgeloof te ontsnappen en een meer wetenschappelijke en technologische houding aan te nemen tegenover de wereld om ons heen. Maar ik wil de klemtoon op iets anders leggen. De „betoverde„ wereld was een wereld waarin geesten en machten, gedefinieerd door hun betekenissen (de kracht van bijvoorbeeld liefdesdrankjes en relikwieën), een grote rol speelden. Deze wereld achterlaten was niet simpelweg een kwestie van bepaalde overtuigingen afzweren. De geesten waren geen onzichtbare wezens, maar dikwijls belichaamde krachten. In de betoverde wereld konden deze krachten een poreuze grens doorbreken en invloed uitoefenen op het psychische en fysieke leven.
 
Een van de grote verschillen tussen vroeger en nu is dat wij leven met een veel sterker besef van de grens tussen zelf en ander. Wij hebben een „omsloten„ zelf. Soms vinden we het moeilijk bang te zijn zoals onze voorouders dat waren. Sterker nog, we hebben juist de neiging om griezelige dingen waarvoor zij bang waren op te roepen met een aangename huivering, bijvoorbeeld door films te bekijken over heksen en tovenaars. Onze voorouders zouden dit onbegrijpelijk hebben gevonden. Je kunt niet huiveren voor iets dat je werkelijk en feitelijk diepe angst aanjaagt.
 
Bron: Letter & Geest ( vertaling: Marjolijn Stoltenkamp) [ trouw.nl ]