Maandelijks archief: januari 2011

in communio

gisterenavond bij Tegenlicht: De wereld na Wikileaks

In het laatste deel van een tweeluik over Wikileaks had de jonge filosoof en hoofdredacteur van nrc.next Rob Wijnberg gesprekken met drie kenners: de Engelse arts en conservatieve denker Theodore Dalrymple, de Canadese mediasocioloog Derrick de Kerckhove en de Amerikaanse technologiegoeroe Kevin Kelly. Hoe ziet volgens hen de wereld na Wikileaks eruit?

Theodore DalrympleIn het artikel What’s Really Wrong with WikiLeaks – The dissolution of privacy is a fundamental aim of totalitarianism op de website city-journal.org meent Theodore Dalrymple dat Wikileaks op den duur leidt tot een dictatuur van geveinsde deugdzaamheid. Volgens Dalrymple hebben we juist geheimen nodig om eerlijk tegenover elkaar te kunnen zijn.

In effect, WikiLeaks has assumed the role of censor to the world, a role that requires an astonishing moral grandiosity and arrogance to have assumed.

Theodore Dalrymple

Derrick de KerckhoveWanneer Derrick de Kerckhove de stelling van Dalrympe krijgt voorgelegd (“Wikileaks presenteert zich als het morele gezag in de wereld.”), begin hij hard te lachen. “It’s show man! it’s all public show.” Hij vergelijkt het zelfs met de klassieke satires uit de oudheid. “Het is niet moralistisch, het is satirisch.” Jammer dat de interviewer hem op dat moment niet confronteerde met de Collatoral Murder video, waarin Wikileaks zich wel degelijk opwerpt als morele politieagent. Als beheerder van het erfgoed van Marshall MacLuhan is De Kerckhove een veel gevraagd spreker. Onlangs noemde hij Julian Assange in een interview met Eugenio Occorioso in La Repubblica nog een kunstenaar. The medium is the massage…

Het is een baanbrekende moment in de overgang naar democratie, transparantie.
Assange is een kunstenaar.

Derrick de Kerckhove

Kevin KellyDe Amerikaanse technologiegoeroe Kevin Kelly is ervan overtuigd dat we op de drempel staan naar een nieuw zelfbewustzijn. Evenals Derrick de Kerckhove is hij bereid om onze idee van de privépersoon los te laten. Is dat niet uitvinding uit de Verlichting, toen de mens zijn individualiteit ontdekte en van het genot proefde een ik te zijn. Maar op het internet waar iedereen met iedereen kan communiceren, is het volgens Kellyde vraag geworden waar het ik ophoudt en waar de ander begint.

We hebben nu een uitvinding die de keuzevrijheid geeft om geheimen wel of niet te publiceren en dat is een klein goed waardoor de balans positief doorslaat.

Kevin Kelly

Het was een boeiende aflevering van Tegenlicht, maar door de samenwerking met nrc.next was de insteek vooral journalistiek. De stellingen van Dalrymple, De Kerckhove en Kelly riepen bij mij vragen op die helemaal niet aan bod kwamen. Kevin Kelly die diep inging op de gevolgen van de sociale media op ons zelfbewustzijn, gebruikte het woord ‘individu’ en ‘persoon’ dwars door elkaar. Terwijl zijn toverwoorden ‘sharing’ en ‘connected’ waren, gebruikte hij telkens het woord individu, dat juist ‘ondeelbaar’ betekent. Essentieel voor het menselijk zelfbewustzijn is dat het zich kan mede-delen en daarin ligt de openheid en mogelijkheid tot communio met het andere. Hij is in de eerste plaats persoon en heeft een diep verlangen te communiceren, te delen met anderen, maar ook behoefte aan intimiteit, om het geheim van zijn leven te delen met zijn geliefde. In zijn persoon-zijn ligt ook zijn geluk, want een mens die niet kan of wil delen, is een eenzaam individuum.

Deze spirituele dimensie kwam in de hele uitzending niet aan bod en dat is wel jammer. Interviewer Rob Wijnberg heeft met zijn boek Boeiuh! juist een hartstochtelijk pleidooi geschreven om het hart meer te laten spreken in een wereld waarin vooral de jeugd wordt platgeslagen door een overload aan informatie. Veel jonge mensen zijn hun innerlijke oriëntatie kwijtgeraakt. Gisterenavond was de filosoof Wijnberg wel erg journalistiek bezig, maar dat kwam vooral doordat Tegenlicht en NRC zich concentreerden op informatie en kennis, en dus op de macht in de wereld. De wijsheid waarvan gezegd wordt dat ze in het hart woont, bleef buiten beeld. Journalisten proberen informatie te filteren en het gat tussen de burger en de overheid te verkleinen. Een rechtvaardige verdeling van informatie (dus transparantie) is de heilige graal van de vrije pers. Maar omdat de journalist handelt in informatie, blijft hij tot op zekere hoogte zelf ook weer binnen een machtsspel gevangen. Elke hoofdredacteur heeft graag zijn scoop. De jacht op de cables van Wikileaks haalde niet het mooiste naar boven bij de rivaliserende NRC en NOS. Waar kennis is, is macht. Ook al duurt een kennismonopolie volgens Kevin Kelly steeds korter, een klein tijdsverschil maakt uit wie de macht en de scoop heeft.

Wijsheid dient het algemene belang en vraagt vaak om persoonlijke offers. Misschien is ze daarom minder geliefd dan informatie en kennis. Eén ding is zeker: Er is een overvloed aan informatie en een tekort aan wijsheid.

Tegenlicht | De wereld na Wikileaks door Rob Wijnberg in NRC.next
Nederlandse vertaling van Dalrymples artikel in de Volkskrant

Napoleon en zijn schilders [ 2 ]

Auguste Couder (1790-1873)
 

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook tijdens de Restauratie bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Tijdens de dictatuur en het Franse keizerrijk (1799-1814) was de ‘fotorealistische’ classicistische stijl de officiële stijl.

Couder
Auguste Couder 1833
Napoleon bij de trap van Percier en Fontaine in het Louvre
The architects Percier and Fontaine originally built the large staircase at the entrance to the museum (between 1809 and 1812). It has since been replaced by the Escalier Daru, which has provided access to the rooms housing the painting collections (Salon Carré and Grande Galerie). The Salles Percier et Fontaine, which constitute the former museum vestibule, are all that remain of the magnificent original decoration commissioned by Napoleon, with marble columns, sculpted ceilings decorated with allegorical paintings and trompe l’oeil bas-reliefs. Today they house frescoes marking the beginning of the presentation of Italian paintings. The windows on the right look out over the whole Cour du Sphinx.
 
Bron: louvre.fr
Couder
Napoleon in het Louvre (detail)

l’ Histoire par l’ Image [ histoire-image.org ]

Napoleon en zijn schilders [ 1 ]

Jacques Louis David (1748-1825) Paul DelaRoche (1797-1856)
François Bouchot (1800-1842) en Auguste Couder (1790-1873)
 

Weinig historische figuren zijn zo vaak geschilderd als Napoleon Bonaparte. Niet alleen tijdens zijn bewind maar ook tijdens de Restauratie bleven schilders historische gebeurtenissen vastleggen met Napoleon in het centrum van de aandacht. Tijdens de dictatuur en het Franse keizerrijk (1799-1814) was de ‘fotorealistische’ classicistische stijl de officiële stijl.

Photoshoppen was nog niet nodig; schilders manipuleerden tegen forse betaling en voor hun persoonlijke roem de geschiedenis from scratch. Anders was het nooit geweest. In 1802 lukt het Thomas Wedgwood al een primitieve foto te maken maar hij beschikte nog niet over een fixeermiddel. Het zou nog bijna vier decennia duren voordat Sir John Herschel negatieven kon fixeren. De ‘foto’s’ van Wedgwood konden alleen in een donkere kamer bij kaarslicht worden bekeken en zijn verloren gegaan. Tot ver in de negentiende eeuw zouden historische gebeurtenissen nog geschilderd moeten worden.

De schilderkunst had in de eerste helft van de negentiende eeuw een sterk objectiverende tendens. Dictators als Napoleon hielden hiervan omdat een gepolijst ‘fotorealistische’ voorstelling de Enige Werkelijkheid pretendeert weer te geven. Jacques Louis David werd tijdens het keizerrijk Napoleon‘s hofschilder zoals Hyacinthe Rigaud dat geweest was voor Lodewijk XIV. In 1816 moest David daarom in ballingschap naar Brussel verhuizen.

Napoleon trekt over de Alpen
David (1801) en DelaRoche (1850)
Napoleon trekt over de Sint Gotthard
Een beeld zegt meer dan duizend woorden …

Tijdens de Restauratie werd het beeld dat schilders van Napoleon hadden gegeven gecorrigeerd. Een bekende correctie van de historische feiten is het schilderij van Paul Delaroche uit 1850 dat David‘s heroïsche voorstelling van Napoleon uit 1801 corrigeert. In werkelijkheid was Napoleon niet op een steigerend wit paard maar op een ezeltje de Sint Gotthard overgestoken. Een beeld zegt nog altijd meer dan duizend woorden. Tegenwoordig heeft de fotojournalistiek de plaats van de historieschilderkunst overgenomen.

François Bouchot
François Bouchot 1840
Staatsgreep van 18 Brumaire

Een ander schilderij dat een historische gebeurtenis weergeeft maar veel later geschilderd is, is van François Bouchot. We zien hier Napoleon‘s Staatsgreep van 18 Brumaire (9 november 1799). Terug van zijn veldtocht in Egypte stapt de zelfverzekerde en brutale generaal de Raad van Vijfhonderd binnen die onder arrest komt van zijn grenadiers. De afgevaardigden zijn woedend en enkelen proberen door de ramen te ontvluchten.

François Bouchot
Staatsgreep van 18 Brumaire (detail)
François Bouchot
Staatsgreep van 18 Brumaire (detail)

Na de Staatsgreep van 18 Brumaire wordt er voor de vierde keer sinds 1789 aan een nieuwe grondwet gewerkt. Deze rechtvaardigt de staatsgreep en stelt Napoleon aan als eerste consul. Op eerste kerstdag (!) 1799 wordt de geboorte van de nieuwe Grondwet bekend gemaakt. Een week voor het begin van de negentiende eeuw heeft het Franse volk zijn dictator gekregen. In 1802 zal Napoleon zichzelf uitroepen tot consul voor het leven.

Couder
Auguste Couder
de invoering van de Conseil d’ État met Napoleon als eerste consul in het Palais du Petit-Luxembourg op 25 december 1799
Tijdens de staatsgreep van 18 Brumaire door Napoleon Bonaparte in 1799 verhuisde de Raad van Vijfhonderd tijdelijk van Parijs naar Château de Saint-Cloud, ten westen van de hoofdstad. Toen Bonaparte verscheen in de Oranjerie van het Château waar de Raad van Vijfhonderd in sessie was, werd hij aangevallen door woedende parlementsleden, en alleen door ingrijpen van zijn lijfwachten lukte het hem te ontsnappen. Napoleons broer Lucien Bonaparte, destijds voorzitter van de Raad, glipte de zaal uit en meldde aan de troepen die buiten stonden dat de Raad bedreigd werd door een groep met dolken gewapende afgevaardigden. Hierop marcheerden de troepen de Oranjerie in en ontruimden de zaal.Na de staatsgreep drukte Napoleon een nieuwe grondwet door, de Grondwet van het Jaar VIII (aangenomen op 24 december 1799), waarbij het Directoire vervangen werd door een nieuw regeringssysteem, het Consulaat, met Napoleon als Eerste Consul. De Raad van Vijfhonderd en de Raad der Ouden werden vervangen door een nieuw vierkamerig parlement.
 
Bron: nl.wikipedia.org

l’ Histoire par l’ Image [ histoire-image.org ]