Maandelijks archief: februari 2019

swingende atoomstijl

gisteren gelezen: Het masker der stilte (1958)
door Franquin, Will en Rosy

Het masker der stilteDe atoomstijl blijft mij telkens weer aantrekken. 1958 was het jaar van de Wereldtentoonstelling in Brussel en het atomium dat aan deze stijl de naam gaf. 1958 is ook het jaar waarin Het masker der stilte, het tiende album van Robbedoes en Kwabbernoot, verscheen.

In 1947 had André Franquin (1924-1997) Robbedoes en Kwabbernoot overgenomen van Joseph Gillain (1914-1980), beter bekend als Jijé. In de jaren vijftig voegde hij diverse nieuwe personages toe zoals de graaf van Rommelgem, Wiebeling en Zwendel. De meest dierbare schepping van Franquin was ongetwijfeld de Marsupilami die voor het eerst verscheen in 1952 in het verhaal Robbedoes en de erfgenamen. Het diertje is geclassificeerd als de Marsupilami franquini en komt uit het regenwoud van Palombië. Sinds 1987 heeft de Marsupilami een eigen reeks die verschijnt bij een uitgever in Monaco.

Het masker der stilte
Robbedoes, Kwabbernoot en de Marsupilami op de cover van Het masker der stilte

Het masker der stilte is het eerste verhaal dat Franquin tekende samen met assistenten. Zijn collega Rosy schreef het scenario en Will tekende de decors. Wanneer we Het masker der stilte op de tekeningen beoordelen, is het dus goed te weten dat Will verantwoordelijk is geweest voor de achtergronden met modernistische architectuur. Deze geven het verhaal helemaal de sfeer van ’1958′, ook al tekenden Franquin en Will het al in 1955/56. Incognito City de stad waar Robbedoes en Kwabbernoot heen reizen, is al een voorafbeelding van het expoterrein in Brussel met zijn vele futuristische paviljoenen.

Het masker der stilte
…Quelle belle ville moderne, Spirou…
uit Het masker der stilte (1958)
[ credits ]

Robbedoes en Kwabbernoot getekend door Franquin
1. 4 avonturen van Robbedoes (…en Kwabbernoot) (1950/1966)
2. Er is een tovenaar in Rommelgem (1951)
3. De zwarte hoeden (en nog 3 avonturen) (1952)
4. Robbedoes en de erfgenamen (1953)
5. De roof van de Marsupilami (1954)
6. De hoorn van de neushoorn (1955)
7. De dictator en de paddestoel (1956)
8. Pas op, Kwabbernoot! (1956)
9. Het schuilhol van het zeemonster (1956)
10. Het masker der stilte (1958)
11. De gorilla heeft het gedaan (1959)
12. Het nest van de Marsupilami’s (1960)
13. De bezoeker uit de oertijd (1960)
14. De gevangene van Boeddha (1961)
15. “Z” van Zwendel (1961)
16. De schaduw van “Z” (1962)
17. Robbedoes en de bobbelmannen (1965)
18. QRN op Bretzelburg (1966)
19. Hommeles in Rommelgem (1969)
24. Tembo Taboe (1974)

Les Aventures de Spirou: les Pirates du Silence [ facel-vega.asso.fr ]
Robbedoes_en_Kwabbernoot [ nl.wikipedia.org ]
André Franquin [ nl.wikipedia.org ]

Siciliaanse dromer

De Italiaanse schilder, beeldhouwer, architect, schrijver en decorontwerper
Salvatore Fiume (1915-1997)

In het Stedelijk Museum Schiedam loopt op dit moment de tentoonstelling Manzoni in Holland. Fijn dat er belangstelling is voor een Italiaanse kunstenaar uit de twintigste eeuw, maar jammer dat er voor Manzoni gekozen is. Vanuit het museum gezien is het begrijpelijk. Met Piero -Merda d’Artista -Manzoni krijg je de media gemakkelijk achter je aan. Bovendien wil je op zondagmiddag graag gezinnen naar het museum trekken. En een blikje poep is leuk en spannend (dat wist Ome Willem al) voor de kinderen. Net als pindakaasvloeren.

Salvatore Fiume
Salvatore Fiume
Isola di statue, 1950
[credits: fiume.org]

Van mij hadden ze in Schiedam beter een retrospectief kunnen organiseren van de Italiaanse schilder, beeldhouwer, architect, schrijver en decorontwerper Salvatore Fiume (1915-1997). Maar Fiume is in Nederland weinig bekend. Toch is hij een belangrijke Italiaanse kunstenaar van de twintigste eeuw en liet hij een veelzijdig oeuvre na. Hij werd duidelijk beïnvloed door de pittura metafisica van zijn landgenoten Carlo Carrà (1881-1966) en Giorgio de Chirico (1888-1978). Deze richting in de moderne kunst die maar van korte duur was (1917-1918), vormde een soort prelude op het surrealisme.

Salvatore Fiume
Isola di statue detail van linker luik
[credits: fiume.org]

Pittura metafisica was een reactie op het Italiaanse futurisme (1909-1914). De futuristen hadden het verleden definitief de rug toegekeerd en verkozen een Bugatti boven de Mona Lisa. De van oorsprong Griekse Giorgio de Chirico wilde het verleden niet loslaten maar ook niet eindeloos blijven herhalen zoals in het classicisme. Hij zocht naar een heel persoonlijke relatie met het verleden en combineerde beelden uit zijn jeugd met beelden uit het collectieve geheugen zoals klassieke beelden en architectuur. Zijn broer Alberto Savinio (geboren als Andrea de Chirico) was ook kunstenaar maar schreef ook cultuur-filosofische beschouwingen, o.a. primi saggi di filosofia delle arti (1921). Hierin verbindt hij cultuur met herinnering.

Salvatore Fiume
Isola di statue detail van rechter luik
[credits: fiume.org]

Alberto Savinio trad in 1950 op als promotor van Salvatore Fiume tijdens de Biënnale van Venetië. Fiume exposeerde hier zijn drieluik Isola di statue. Het was een variatie op Città di statue dat in 1949 door het Museum of Modern Art in New York was aangekocht. Hiermee had de 34-jarige kunstenaar internationaal zijn naam gevestigd. Sinds 1977 maakt het drieluik Isola di statue samen met dertig andere werken van Fiume deel uit van de collecties van de Musei Vaticano.

Niet alleen beelden, maar ook gebouwen kijken ons aan. We wonen in onze beelden op een eiland. Een krachtige metafoor van de menselijke conditie.

Als geboren Siciliaan was Salvatore Fiume (1915-1997) vertrouwd met de restanten van uiteenlopende culturen die zich over een periode van ruim 2500 jaar op Sicilië hadden gevestigd. Door het verleden kreeg zijn identiteit de geheimzinnige diepte van een droom. De reeks schilderijen met de naam Isola di statue zijn een soort zelfportretten. Niet alleen beelden, maar ook gebouwen kijken ons aan. We wonen in onze beelden op een eiland. Een krachtige metafoor van de menselijke conditie.

Salvatore Fiume
L’isola volante 1950′s
[credits: fiume.org]

…When Fiume talks to you of an island of statues, gigantic inhabitable statues, which he would want someone to let him build, you shouldn’t be amazed or smile as if you thought this was only fantasy. In fact, if no one will not build it for him, he will build it for himself. He is his own patron and he bleeds himself for Fiume and his ideas. What matters to him is that things be done, and quickly. In a sense his painting is an abstraction, more filtered and precious, but the dimensions of his imagination are in the scale of construction. Fiume paints what he would build. You can even walk within his world; islands, heads, domes are all alike. And the analogy originates from the fantastic stories, regal and comic, of his hometown. He is a Sicilian Gaudì…
(Bron: Lisa Ponti in Domus Magazine, oktober 1954)

Salvatore Fiume
Salvatore Fiume maakte de omslag van het gerenommeerde architectuurmagazine Domus #247 (juni 1950)

schilderijen van Salvatore Fiume [ fiume.org ]

Boek & film [ 2 ]

aan het lezen in: Doodvonnis per verzekeringspolis van James M. Cain

doodvonnis per verzekeringspolisThrillers of detectives lees ik nooit, behalve als ik een film zo goed vind dat ik daarna ook het boek wil lezen. Zoals bijvoorbeeld met Babylon Berlin (2017). Nadat ik in januari op de ARD deze indrukwekkende tv-serie zag, ben ik begonnen aan Schaduw over Berlijn (Der nasse Fisch) van Volker Kutscher waarop deze film gebaseerd is. Hetzelfde overkwam mij na het zien van Double Indemnity (1944). Zeven jaar geleden bestudeerde ik al het scenario van Billy Wilder en Raymond Chandler maar het origineel van James M.Cain kende ik nog niet. Afgelopen week kwam ik de zwarte beertjes pocket Doodvonnis per verzekeringspolis uit 1983 tegen en besloot deze te lezen.

In het boek en de film zitten een aantal verschillen. Walter Neff heet Walter Huff en Phyllis Dietrichson heet Phyllis Nirdlinger. De afloop van het boek is totaal anders dan het einde van de film. James M.Cain zou blij geweest zijn met het einde in het scenario van Wilder en Chandler. Walters voice over die tot kort voor het einde van de film de flash backs inleidt, is een idee van Billy Wilder. Hij zou deze verteltechniek herhalen in Sunset Boulevard (1950).

double indemnityCain‘s thriller uit 1936 heeft net als zijn voorganger The postman always rings twice (1934) eenzelfde thematiek: een man raakt verstrikt in het web van een femme fatale. In de eerste helft van de jaren veertig zouden de hard boiled meesterwerken van Cain en detectives met Sam Spade (Hammett) en Philip Marlowe (Chandler) filmsensaties worden (The Maltese Falcon, Double Indemity, The Postman always rings twice, Murder my sweet, The Big Sleep) die een nieuw genre introduceerden: film noir. In de oorlogsjaren drong de rauwe en noodlottige werkelijkheid ook in Hollywood door.

striptekenaar Hanco Kolk over Double Indemnity [ volkskrant.nl ]