Dagelijks archief: vrijdag 10 november 2006

een messiaanse parabel ?

The Matrix als gnostisch evangelie

Op de persoonlijke website van Dick Wursten uit Antwerpen vond ik een aantal zeer boeiende artikelen : over de cantates van Bach, over Psalmen, over geloof en post-modernisme (‘God in stukken’), over fundamentalisme als uitdaging, over een pelgrimage naar Vezelay, over een beklimming van de Mont-Ventoux in de voetsporen van Petrarca en over de films The Passion of Christ en The Matrix. De laatste film bevat zoveel symboliek en betekenislagen dat het een ‘speeltuin’ is geworden voor filosofen en theologen. Er is in de film een duidelijke verwijzing naar de christelijke heilsgeschiedenis. Ik heb alleen het eerste deel van de film gezien, The Matrix Reloaded komt ooit misschien nog eens.

Matrix has you
synopsis van de Matrix en het christelijk evangelie
In veel discussiefora over The Matrix wordt op een veel te simplistische en directe wijze naar parallellen gezocht tussen de personen en gebeurtenissen van the Matrix en het evangelie rondom Jezus Messias. De parallellie zou een x=y moeten zijn. Zo eendimensionaal zijn de WachowskiBros gelukkig niet. Zij blijven de dubbelzinnigheid ook in de dubbele bodems volhouden. Wil men een gelijkstelling dan zou men naast de Matrix een compleet Messias-verhaal moeten zetten dat zelf ook vol dubbelzinnigheden zit. Het lijkt mij dat de gnostische variant van het christendom dan het meest in aanmerking komt (voor het geval u het niet weet: Van de 2de t/m de 4de eeuw had de zich langzaam settelende vorm van kerkelijk georganiseerd crhistendom (wat wij nu „orthodox„ noemen, maar orthodoxie is altijd een naam die achteraf door de winnaar aan zijn eigen eertijds omstreden opinie is gegeven) een geduchte concurrent in een syncretistische verlossingsleer (incl. oosterse invloeden !), die Jezus niet alleen als redder maar ook als een mystagoog vereerde, omdat hij de geheime kennis aan zijn volgelingen heeft onthult, waardoor de gang van zaken in deze wereld plots transparant werd tot op de werkelijke wereld daarachter[1]. Met name Matrix Reloaded met de introductie van The Architect doet gnostisch aan.”
 
Bron: dick.wursten.be
„…maar orthodoxie is altijd een naam die achteraf door de winnaar aan zijn eigen eertijds omstreden opinie is gegeven’

Met deze uitspraak kan ik niet instemmen. Door het woord ‘orthodox’ zo te benaderen, roept het antipathie op. Vaak wordt het woord in (neo-)gnostische teksten in deze betekenis gebruikt: orthodox als overwinnaar (onderdrukker) en gnosticisme als underdog (onderdrukte). Het is voorspelbaar waar de sympathie dan bij voorbaat al naartoe gaat… Letterlijk betekent het woord ‘ortho-dox’ : rechte (juiste) lofprijzing (of leer).

The Matrix; Religious Symbolism

vroeg-amerikaanse schilderkunst

17e eeuw

Koloniale schilderkunst heeft vaak een naieve uitstraling. Dat komt omdat de meeste schilders overzee in de zeventiende eeuw derderangs schilders waren of avonturiers met een beetje talent. Wanneer ze portretten schilderden van kolonisten, spiegelden ze zich aan de officiële portretschilderkunst uit het moederland in Europa. Ze imiteerden de meesters maar door hun technische beperkingen bleven ze in gebreke. IJverig en netjes (lees: stijf) waren ze wel. Deze onbeholpenheid gecombineerd met ijver geeft de koloniale portretten een heel eigen soort aantrekkingskracht.

anoniem
Elisabeth Freake and Baby mary
1671-74, anoniem

worcesterart.org